Après Vouillé, tot lo reialme visigòt en tèrras occitanas tombèt lèu. Res semblava poder arrestar los guerrièrs francs venguts del nòrd e lo sieu rei Clodovèu. Lèu tombarà tanben Tolosa e los visigòts, qu’avián regnat pendent mai de 150 ans en tèrras occitanas, fugiràn mai enlà dels Pirenèus. Totun, una vila provençala aufrirà una resisténcia totala als conquistadors: Arle. E lo temps guanhat balharà una segonda escasença a Provença. Lèu arribaràn los ostrogòts per sauvar lo país pendent mai de 20 annadas.
En efièch, lo rei ostrogòt Teodoric ja aviá volgut la patz entre los francs del nòrd e lors fraires de lenga e e cultura, los visigòts, qu’avián regnat pendent mai de 100 ans en tèrras d’Occitània. Mas après la desfacha militara de Vouillé, los visigots poguèron pas aufrir cap resisténcia. E solament divèrses meses après tanben Tolosa, lo capluòc del reialme, tombava en mans francas. La desfacha semblava gaireben totala.
Los ostrogòts, aliats per natura dels visigòts, poguèron pas ajudar lèu lèu los lors fraires de lenga. En 507, quand los aliats dels francs, los burgondis, arribavan a la còsta provençala, èran atacats al còp per l’armada romana d’Orient. Se podiá pas èsser en dos luòcs a l’encòp e eles avián pas estat atacats pels francs. Totun, caliá ajudar las paucas vilas occitanas qu’encara avián pas tombat jos domeni franc e burgondi. Messatges d’ajuda contunhavan d’arribar a la Còrt de Ravena, capitala del reialme ostrogòt. Caliá temps. E foguèt la vila provençala d’Arle que balhèt aqueste temps preciós als ostrogòts.
La vila de la resisténcia totala
Arle èra a l’epòca una vila amb una majoritat d’abitants galloromans. Se consideravan encara subjèctes a l’Empèri Roman maugrat qu’aqueste aviá tombat en 476 e que los visigòts avián lo sieu reialme en tèrras occitanas dempuèi fòrça abans. Èra encara Constantinòble que confirmava la posession de las tèrras provençalas a un monarca o un autre.
Arle aviá una fòrta garnison visigotica e una muralhas espectaclosas bastidas pels romans. Èra una vila portuària que viviá del comèrci e la recaptacion de taxas. La sieuna societat èra, de mai, fòrça complèxa, a nivèl politic mas tanben religiós; i avián cristians catolics – pas coma los visigòts, qu’èran arrians -, pagans, josieus e arrians. Mas totes avián una causa comuna: vòlián pas laissar tombar la vila en mans burgondias o francas. La libertat qu’an pogut gaudir jos los visigòts farà que totes amassa luten amb desespèr contra lo conquistaire franc.
Avián començat a amassar noiridura en tot conéisser que Tolosa aviá tombat e lèu se preparèron per un long, fòrça long, sètge. Serà tant long, que demorarà prèp d’un an. Las vilas pichonas e mejanas de l’epòca normalament resistián pas tant. Mas los abitants d’Arle avián recebut un missatgièr qu’avisava qu’una armada ostrogota aviá sortit, fin finala, en direccion a tèrras occitanas. E maugrat que la noiridura de la vila èra prèp de finir, encara i podiá aver espèr. La resisténcia d’Arle demorèt doncas encara mai e foguèt lèu coneguda en totas las cronicas de l’epòca.
Un jorn, après mai de uèch meses de sètge, en agost de 508, los guerrièrs burgondis – en la sieuna majoritat – e los francs aliats que son amb eles – vegèron arribar una granda armada pel nòrd. L’armada, segon l’istorian William E Klingshirn, “ja aviá arribat en tèrras provençalas en julhet e ara atacarà de forma inesperada francs e burgundis pel nòrd e la riba esquerra de Ròse”.
Las fòrças francas e burgondis, qu’avián la posesion de las doas ribas de Ròse, se veson lèu entre l’armada ostrogota e las muralhas de la vila. La garnison visigotica profiecharà l’escasença e sortirà lèu per ajudar los lors fraires gòts orientals.
Après una batalha crusèla los ostrogòts pòdon conquistar lo pont de Constantin, qu’amassa la vila amb l’illa de la Camarga. Lèu tota la riba drecha de Roïna tomba en mans ostrogodas e los assautants del nòrd auràn de levar lo sètge de la vila. William E. Klingshirn confirma que “pendent la persecucion dels ostrogòts, los francs e burgondis patisson una desfacha totala e pèrdon mai de 30.000 òmes. Quant dintraràn en Arle tanben i menaràn milièrs de presonièrs”.
La conquista d’Arle e la contrataca ostrogota permetrà lèu conquistar tota Provença. Los burgundis e los francs marcharàn e laissaràn las tèrras meridionalas occitanas tranquillas pendent fòrça temps, mai d’una generacion. Amb lo nòu domèni ostrogòt començarà un periòde conegut per los istorians coma la “pax ostrogotica”. En efièch, los ostrogots laissaràn una libertat religiosa totala als provençals e auràn, en escambi, la sieuna fidelitat d’una forma clara.
Malurosament, lo reialme ostrogòt en Provença poguèt pas demorar gaire temps. En 536 seràn atacats tornarmai pels romans d’Orient e los francs a l’encòp. E faràn la cession d’aquesta part d’Occitània als francs en escambi de la patz. I aguèt pas, aqueste còp, cap conquista militara. Los provençals seràn renduts als francs maugrat la sieuna fidelitat incondicionala als ostrogòts e pauc amor als francs del nòrd. Totun, lo sentiment d’èsser una autra nacion demorariá pendent sègles, fins la naissença d’un reialme desseparat de las tèrras francas: lo Reialme de Provença.
Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
