Maugrat qu’es fòrça coneguda l’importància del comtat e marquesat de Provença en l’istòria medievala, es tanben pauc conegut pel public non provençal l’existéncia d’un reialme que foguèt establit per un nòble fièr de la sieuna independéncia e que profitèt la situacion contemporanèa per se proclamar Rei de Provença: Boson. E maugrat la sieuna desseparacion del reialme carolingian poguèt, fin finala, capitar. Totun, la dinastia bosoniana non arribèt als 100 ans: las guèrras e lutas constantas en l’Euròpa medievala foguèron tròp per aqueste pichon estat situat entre França e Itàlia.
Boson de Provença, (844-887) foguèt un guerrièr que capitèt de desseparar Provença de l’Empèri Carolingian en tot se proclamar Rei. Divèrses princes de l’epòca diguèron d’el qu’èra estat un òme valent e fièr e cerquèron de l’imitar als sieus territòris. La tòca finala de la sieuna, vida, la reconeissença del títol de rei foguèt çò que balhèt de sens a tot una vida de luta en miei de guèrras sens fin. E Boson a la fin capitèt en aténher l’independéncia politica.
La sieuna luta pòt èsser considerada mai encara una proesa pr’amor que foguèt lo marit d’Ermengarda, filha de l’Emperaire Loís II lo jove e la sieuna sòr foguèt la concubina primièr e segonda femna après de Carles II lo cauv, rei de la França Occidentala. La sieuna luta comencèt benlèu en l’an 870 quand lo rei Carles II lo nomentarà gobernador del País de Lion e Vienna del Dalfinat. Après èra nomentat mèstre de l’eretièr reial, comte de Borges e Crambèr de la Còrt. Èra doncas una persona fòrça coneguda a la Còrt reiala.
Problèmas e revòlta
Quan lo nòu rei Carles II demandarà cinc mil liuras per lutar contra la menaça vikinga, los nòbles demandaràn tanben la signatura de l’eretatge familhar dels comtats. Mas los nòbles an pensat una autra causa. Balharàn pas l’argent e s’aprofecharan de la marcha del rei a Itàlia per ser revoltar contra el. La jogada sortirà ben pr’amor que pendent la tornada reiala lo rei morirà e los nòbles demoraràn en una posición de fòrça davant lo nòu rei.
Après aquò fach los nòbles obligaràn lo nòu rei Loís II a confirmar los dreches e privilègis de la noblesa. Mas Boson n’aurà pas pro e iniciarà de convèrsas secrètas amb lo Papa per èsser coronat rei d’Itàlia. Lo nòu rei es fòrça malaut e Bernard de Gotia contunha amb la sieuna revòlta. Lo poder reial doncas, se desfà pauc cha pauc.
En 879 nòbles e eclesiastics faràn un Concili per refuar la politica reiala. Boson ne serà causit nòu rei de Borgonha amb un territòri fòrça grand qu’includitz pas solament la Provenca. Arribarà de la còsta a vila plaçadas tan lonh coma Grenòble, Lion, Valènça o Viena del Delfinat. La nòva capitala será precisament aquesta vila.
Mas lo còp politic de Boson provocarà tanben una reaccion carolingiana. Las tropas d’una nòva aliança entre los reialmes de Rems e París començaràn una ofensiva en 880 que los portarà a conquistar las vilas de Besançon, Macon, e Lion. Lèu arribaràn a las meteissas pòrtas de Viena e Boson aurà de fugir amb part de la sieuna armada a las montanhas. Fin finala, poirà i tornar sens la pèrdre. En 881, lo nòu emperaire d’Occident, Carles III, tornarà a la guèrra e al sètge de Viena. Aqueste còp la vila serà presa, conquistada e cremada. Boson fugirà, aqueste còp a Provença.
Tres ans après, Carles III aurà de besonh finir la guèrra per poder s’ocupar melhor de la regéncia del reialme de França. Pr’aquò proposarà Boson lo reconéisser coma Rei de Provença amb la soleta condicion de far omenatge al reialme franc. Boson o acceptarà e serà reconegut, fin finala, coma rei entre reis, coma poderós entre poderoses e tot aquò après aver desafiat las melhors e mai grandas armadas de l’Euròpa occidentala.
Provença serà prèp de 100 ans un reialme independent e los filhs de Boson, coneguts amb lo nom de la dinastia bosoniana, jogaràn coma un actor mai en las lutas politicas dels divèrses estats que i aguèron après la casuda de l’empèri carolingian. Boson morirà tranquil a Viena en l’an 887 e será ailà, en la catedrala de Sent Maurici, ont i será sepelit.
Son filh Loís serà reconegut amb l’ajuda del francs, que vòlon pas que los Borgonha aja mai de poder o territòris encara. Qui èra estat lo sieu mai grand enemic ara ajudarà en la conservacion e proteccion del nòu e pichon reialme. Totun, aqueste país perdrà l’estat envers un marquesat primièr e un comtat après per finir conquistat per lo reialme de França –los Anjou – mai de 400 ans après.
*Christian Andreu
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
