L’ÒME QUE CREÈT CHECOSLOVAQUIA

Christian Andreu
0
Milan Rastislav Štefánik, nasquèt al vilatge de Košariská, dins la region eslovaca de Trenčin lo jorn 21 de julhet de 1880, e es considerat un dels tres cofondators de l’estat Checoslovac, amassa amb Tomáš Garrigue Masaryk e Edvard Beneš. Lo sièisen filh del sacerdot evangelic Pavol Štefánik, marchèt amb solament nou ans a Šamorín, una […]

LOS MONARDS CAPUCHINS FAN DE PÈIRAS PONCHUDAS INTENCIONADAMENT

Christian Andreu
0
Aquò es çò qu’a descobèrt una còla scientifica sus los monards capuchins del Brasil: trincan de pèiras amb d’autras pèiras e ne fan espleches ponchuts. E o fan intencionadament. Lo resultat son de pèiras qu’an las caracteristicas e morfologia d’un espleche produsit per un ominin. La descobèrta es estonanta pr’amor qu’aquesta sòrta de comportament se […]

LA GENETICA DELS CANS LOS FA AMISTOSES

Christian Andreu
0
Cossí es possible que los cans sián tant amistoses ? La responsa es scientifica pr’amor que s’es pogut demostrar que los gèns qu’an los cans ne son la causa: la natura amistosa dels cans a coma origina unes gèns que los lops an pas. Aquò fa d’aqueles animals los melhors amics de l’òme. Aqueles gèns […]

UN EMPÈRI AMB PLUSORS LENGAS. L’OÈST

Christian Andreu
0
L’Empèri roman es estat totjorn restacat amb una lenga que demorèt prèp de 2000 ans e que balhèt la diversitat lingüistica e culturala de l’Euròpa occidentala mediterranèa actuala. Totun, divèrses testimònis escrichs confirman que dins l’empèri tanben èran parladas mai d’una lenga e que la populacion de l’epòca èra sovent bilingüe e, de còps, trilingüe. […]

PEJORA LA POLLUCION EN ANTARTIDA

Christian Andreu
0
Lo corrent marin antartic es estat considerat fins a uèi coma una proteccion naturala d’Antartida contra la pollucion environamentala. Totun, plusors scientifics començan d’alertar qu’aquel ocean poiriá èsser encara mai polluit que non se pensava. Es un ecosistèma mai que fragil en çò que tòca balenas, fòcas e pingoïns. Çò de pièger: los microplastics. Un […]

LE VAS MIÈG VOID, LE VAS MIÈG PLEN

Christian Andreu
0
N’i an que vésen le vas mièg void, n’i an que le vésen mièg plen. Quand eri escolana, la regenta nos expliquèt un jorn l’istòria del vas de Soissons. Totòm se recorda del fait. L’an 486 aprèp una victòria contra le roman Siagrius, les Francs se repartiguèron lor pilha en parts parièras, segon la lei de […]

LA PLANETA MAI ANCIANA DEL SISTÈMA SOLAR

Christian Andreu
0
Fins uèi lo jorn èra pas estat realizat cap estudi prigond. Mas ara una còla scientifica alemanda e estatsunidenca a pogut confirmar quala es la planeta mai anciana del nòstre sistèma solar. Jupitèr, segon lo nòu estudi, se formèt solament 1 milion d’annadas après la formacion del sistèma solar. Es doncas, la planeta mai anciana. […]

PICHONA ISTÒRIA DE L’UMANITAT (3) L’ARRIBADA DELS EMPÈRIS

Christian Andreu
0
Entre los pòbles primitius los conflictes s’esclatavan sus l’accés a certanas regions ricas en noiridura. Mas l’arribada de ciutats-estats, evolucionadas d’unitats territorialas mai primitivas, a lor torn e evolucionadas amb l’agricultura e l’esclavatge dels autres animals (la primièra proprietat), la guèrra devenguèt una causa absoludament novèla e mortala. La montada de Roma en Euròpa foguèt […]

DE LENGAS PAS REALAS

Christian Andreu
0
La planeta a de milièrs de lengas. Qualqu’unas son parladas per centenats de milions de personas. D’autras solament per 50, 60 o encara mens èssers umans. Totas elas an la meteissa valor. Totas son la mòstra de la vision particulara d’un grop uman d’un luòc a la Tèrra. E totas meritan subreviure. Tanben las que […]

AN TROBADA L’ANTIMATÈRIA D’UN ATÒM

Christian Andreu
0
Fins a uèi lo jorn l’existéncia de l’apelada antimatèria es demorada dins la sciéncia solament teorica. Es estat aital pr’amor que jamai abans de scientifics avián pas pogut veire dirèctament l’antimatèria. Mas, fin finala, una còla de cercaires angleses o an pogut far. La descobèrta es una pòrta dobèrta a una mai prigonda coneissença de […]