COMA T. REX ARRIBÈC A ÈSTER ER ARREI DETH CRETACÈU
S’a podut descobrir a causa d’ua trobalha d’un navèth dinosaure qu’a es mesures d’un shivau. Eth sòn estudi a permetut conéisher coma es tiranosaurids evolucionèren enquia T. Rex. Eth jornau Proceedings of the National Academy of Sciences ac a publicat ara.
Enquia auè es paleontològui non podien saber coma dinosaures carnivòrs coma T. Rex auien arribat a aucupar era sua plaça. Hè 70 milions d’ans Tyrannosaurus rex ère ja er arrei pendent eth Cretacèu. Damb era descobèrta de Timurlengia euotica s’a confirmat que, maugrat que non ei un ancessor de T. Rex, es sòns ancessors desvolopèren prumèr es sentits e es sues abilitats cognitives atau coma era abilitat d’escotar sons de baisha freqüencia abans de ganhar pes e arribar as 7 tones que hèie T. Rex. Timurlengia demorec hè 90 milions d’ans, çò ei 20 milions d’annades abans que T. Rex.
“Probablaments Timurlengia, tot e que non ère mès gran qu’un shivau, minjaue erbivòrs coma es dinosaures damb bec d’auca – çò diguec Hans Sues, deth Museu d’Istòria Naturau Nacionau Smithsonian, des Estats Units-. Er estudi d’un dinosaure coma Timurlengia mos a hèt compréner que T. Rex evolucionèc e força lèu un còp auie ja desvolopat ues determines abilitats”.
Un dinosaure d’Uzbekistan
Diuèrsi paleontòlogui afirmen qu’Asia Centrau siguec eth luòc d’origina de fòrça grops e familhes de dinosaures deth Cretacèu. Era trobalha de Timurlengia en eth desèrt de Kyzylkum a confirmat donques qu’es ancessors de T. Rex desvolopèren aciu diuèrses abilitats entà créisher e dominar eth Cretacèu en America deth Nòrd.
“Maugrat que non ère mès gran qu’un shivau – çò confirmèc Steve Brusatte, dera Universitat d’Edinborg -, es tiranosaurids ja auien desvolopat es sòns cervèths e sentit e aquerò’ls permetèc de créisher dempús enquias mesures de T. Rex”.
Era còla de scientifics qu’a hèt aguest estudi confirme que Timurlengia ja auie desvolopat e fòrça eth sòn cervèth maugrat que sòn cran ère força mès petit qu’eth de T. Rex. Ath delà, solament pesaue 500 quilos e auie ues pates força longues. Mès ère un animau que ja hèia terror en es sues victimes.
S’a podut demostrar qu’es prumèrs tiranosaurids demorèren pendent eth Jurassic, hè 170 milions d’annades, mès qu’ara fin deth Cretacèu – hè 100 milions d’ans – se desvolopèren lèu vers animaus coma T.rex que podie arribar a pesar enquia 7 tones. Er estudi a estat finançat pera Union Europèa e a auut era ajuda dera National Geographic Society.
Christian Andreu
