Lo rainard volador de cap gris australian (Pteropus poliocephalus) es, malgrat lo nòm comun qu’a, cap espècia marsupiala de rainard. O poiriá èsser plaan pr’amor de la tendéncia naturala – e curiosa – dels australians (eles meteissed se nomènam aussies) de nomenar fòrça espècias amb lo nòm que vòlon (e que pòt èsser, cossí avèm ja vist, plan diferent del nòm causit per la rèsta de la planeta). Mas es pas cap rainard. Es ls màger espècia de ratapenada que podèm trobar en aquel continent.
Los rainards voladors de vap gris (e tanben d’autras espècias de rainard volador australian, coma lo rainard volador negre), apartenon a la familha dels pteropides. Son una espècia endemica d’aquel continent, çò que vòl dire que pòt pas èsser trapat en cap autre luòc de la planeta. Demòra en de forèsts tropicalas umidas, en de bòsc dubèrt, en de regions amb de mangròvas e de paluns, e atanben en d’airals pròches als ostals de vilatges e vilas umanas pr’amor del sieu tipe de noiridura, car son frugivòrs çò que vòl dire que manjan, mai que mai, de fruta.
Uèi es una espècia que patís un grèu declin dempuèi la decada de 1990 e l’IUCN confirmèt que, a l’ora d’ara, es una espècia menaçada que poiriá desaparéisser lèu pr’amor de la caça, l’ataca umana amb de pesticidas a l’environament e la sieuna arribada recenta al territòri tradicional del rainard volador negre, que tradicionalament demorèt mai al sud.
En mai d’aquò, lo cambiament climatic, que venguèt plan mai prigond dempuèi la decada de 2010 amb de temperaturas plan mai nautas –las celèbras ondadas de calor – provoquèt la mòrt de desenas de milièrs d’especimèns al còp (tomban mòrts dels arbres ont son – aital coma la desaparicion de colonias (nomenadas pels australians camps) entièras los darrièrs ans. E aquò es un fenomèn qu’inquieta e plan la comunautat scientifica australiana, que sap pas encara cossí pòt ajudar e protegir l’espècia pr’amor d’aquel cambiament climatic.
Lo rainard volador de cap gris mescla lo sieu abitat sovent amb d’autras tres espècias del meteis genre (lo pichon rainard volador, lo rainard volador amb de masca e lo rainard volador negre) que ne son concurréncia dirècta de mai en mai pr’amor que son totas d’espècias frugivòras. Lo màger problèma es que lo rainard volador de cap gris migrèt dempuèi la decada de 1990 vèrs d’airals situats mai al sud pr’amor del cambiament climatic e ara es dins un abitat relativament nòu.
Aquesta espècia demorèt fins fa gaire en d’airals amb de forèst a l’èst de la Granda Cadena Divisòria australiana, al sud del continent, e totjorn prèp de la còsta e fins a 200 km de la meteissa. Uèi, lo sieu abitat s’espandís dempuèi l’estat de Queensland fins a Victòria e amb plusors colonias nòvas en d’autres luòcs, coma Ingham o encara Finch Hatton al nòrd, o encara a la vila d’Adelaïda, al sud.
Es una espècia de ratapenada que foguèt pas classificada coma espècia menaçada fins a l’an 2021. Benlèu pr’amor de la vision plan negativa qu’an de l’espècia la majoritat dels abitants de las vilas e grandas vilas de la còsta èst australiana. Pasmens, uèi es estat confirmat per plusors estudis que patís un grèu declin (de mai del 30%) per rapòrt a las chifras d’abans de 1990) que poiriá èsser un grèu problèma per la subrevivéncia d’aquesta espècia.
Lo rainard volador de cap gris foguèt celèbre dempuèi la sieuna primièra descripcion scientifica de Conraad Temmminck en 1825. Pas gaire aprés, l’enciclopèdia Gould de mamifèrs australians (1863) balhèt coma caracteristica de l’espècia qu’èra un vampir, un fach qu’es estat demostrat puèi qu’èra totalament fals car son frugivòrs. Totun, lo damnatge ja èra estat fach, pr’amor que los abitants del luòc comencèron a n’aver paur (pr’amor de las sieunas mesuras) e lèu comencèron a los secutar amb de fusilhadas. Lo fenomèn encara contunha uèi lo jorn e es de besonh un cambiament radical de la pensada dels locals se òm vòl vertadièrament salvar l’espècia.
L’espècia es la màger d’Austràlia e los individús adultes pòdon arribar a aver una envergadura alara de fins a 1,5 m, mas le mejana seriá de sonque 1 mètre. Aquò es estonant per rapòrt al sieu cors de sonque entre 23 e 29 cm de longor e un pés de fins a 1 kg. Amb aquelas mesuras es una ratapenada gaireben gigantassa.
La color generala del rainard volador de cap gris es grisa escura. Lo cap es mai clar, tanben gris, e es desseparat de la color de la rèsta del cors per un colièr de pèl mai brun o roge. Lo pelatge es plan long e es l’unica espècia de ratapenada que tanben a de pèl a las pautas.
Un autre trach unic de l’espècia es que trapa pas la sieuna noiridura a travèrs de l’ecolocalizacion, un procés comun en fòrça autras espècias de ratapenada. Per ansin, utiliza l’odorat per trapar lo nèctar, pollèn o frucha que manja e dins un mendre gras la vision. Pr’açò a de grands uèlhs. Son de ratapenadas que cridan plan e que mòvon plan las alas per aver lo cors mai fresc quora la temperatura es plan nauta. Lor espèr de vida es naut, fins a 15-25 ans de vida a la natura.
Una espècia que demòra en de colonias
Los rainards voladors de cap gris demòran en de colonias qu’abans arribavan fins al milion d’individús mas qu’uèi son de sonque de qualcunes desenats de milièrs. Quora arriba la nuèch, abandonan lors arbres e pòdon volar fins a 50 km o mai a la cerca de noiridura. Lor ròtle a la natura es clau, pr’amor que i a fins a 200 espècias d’arbres e de plantas que desapareisserián se aquela espècia patís l’extincion.
An los pichons a las colonias d’estiu e pas a las d’ivèrn. Lo territòri del mascle es fins a 3,5 còps lo sieu cors e los que son mai al centre de la colonia auràn fins a cinc femes per copular. Los que son mai en defòra sonque n’auràn una o cap. Quora comènça lo zèl en març, las femes volan fins al centre de la colonia en tot cercar los mascles. Pòdon aver de pichons fins a dos còps cada an. La gestacion demòra 27 jorns. Los pichons (1 o 4) arriban en novembre e demòran amb la maire tres setmanas e puèi ja cercan un luòc pròpri als arbres de la colonia. Amb un an de vida ja pòdon volar.
Los principals predators dels rainards voladors son las aglas, cèrts reptils e de sèrps. Tanben foguèron plan caçats pels aborigèns pendent lo passat. Uèi es estimat que n’i auriá gaireben 600.000 mas pendent la decada de 1930 encara n’i aviá divèrses milions.
Lo cambiament climatic es una òrra menaça per l’espècia. En 2004, amb de temperaturas de 42ºC, moriguèron 25.000 rainards voladors de cap gris. En 2017 quora la temperatura arribèt a 46ºC, moriguèron divèrsas colonias entièras. En mai d’aquò, e pr’amor de la ja mai presenta falta de frucha al nòrd, son de mai en mai al sud, territòri del rainard volador negre, que n’es concurrent, e aquò provòca de fam a ambedòas espècias.
Los cercaires ara suenhan de milièrs de joves que demòran sens la maire (mòrta per la calor extrèma) e son plan inquiets per lo futur de l’espècia, pr’amor qu’es desconegut cossí provocar la reproduccion en captivitat. Los individús trapats sonque pòdon èsser liberats tornarmai aprés e fòrça d’eles sabon pas qué manjar pr’amor qu’o aprenguèron pas de la maire que moriguèt pr’amor de las òrras nautas temperaturas.
Benlèu d’estudis etologics pus prigonds ajudaran a salvar l’espècia al darrièr moment. Se que non, lo cambiament climatic actual e las fusilhadas umanas finiràn amb los darrièrs especimèns abans de l’an 2030.
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Fotografia Principala: Justin Welbergen
