Un dels ausèls mai tipics de las còstas oceanianas es lo bècplan reial (Platalea regia), qu’aperten a la familha dels tresquiornitides e que demòra en de paluns e d’airals umits (totjorn an de besonh d’aiga per se noirir) en divèrsas illas oceanianas dont Nòva Zelanda, Salomon, Molucas e tanben en Austràlia. En defòra d’Oceania lo sieu abitat tanben inclutz de regions de l’illa indonesiana de Java.
I a pas de sosespècias conegudas e la primièra classificacion scientifica d’aquel ausèl arribèt fa relativament pauc de temps pr’amor que lo cercaire John Gould li balhèt lo sieu nòm scientific en latin sonque en 1838.
Lo bècplan reial a la costuma de demorar, mai que mai, en d’airals amb d’aiga. Es pas important se aquesta es dolça o salada, pr’amor qu’es un ausèl plan adaptat a ambedós ecosistèmas. Lo sieu abitat s’espandís fins a Nòva Caledònia, ont tanben i a de kotowug – qu’es lo nòm balhat en maorí a aqueste polit ausèl. La sieuna dièta es plan divèrsa, malgrat que principalament se noirís de pichons crustacèus aqüatics, d’insèctes e de pichons peisses que pòt trapar amb lo sieu long e eficaç bèc.
Segon l’UICN, qu’es l’organisme internacional scientific que determina la classificacion locala, regional e mondiala de la fauna al mond, es una espècia qu’es considerada coma pas menaçada. Totun, i a pas encara cap registre de populacion de bècplans reials al mond.
Aprés divèrsas annadas en tot sospechar que poiriá èsser una espècia pròcha al bècplan euroasiatic, en 2010 foguèt realizat un estudi genetic d’ambedoas espècias per assajar de comprene se èran espècias pròchas o pas. La resulta d’aquel estudi confirmèt quiòc, e que son doas espècias plan pròchas, çò que tanben vòl dire que, benlèu, l’espècia oceaniana nasquèt fa sonque divèrses centenars de milièrs d’ans e pro.
Un bèc plan util
Per ansin, lo bècplan reial oceanian es un tipe d’ausèl bècplan de colors blanca e negra e qu’a coma trach principal aver lo bèc en forma de culhièr. Los especimèns adultes pòdon arribar plan als 80 cm de nautor e un pés d’entre 1,4 e 2,07 gramas. De soslinhar que lo mascle es màger que la feme e que la sieuna envergadura alara pòt arribar als 120 cm. Las sieunas pautas son, per rapòrt al cors, plan longas, çò que confirma una nauta adaptacion al medi aqüatic, ont aquesta espècia cerca, pendent lo jorn mas tanben pendent la nuèch, de peissum, de gambòtas, de crancs, d’anfibians, d’insèctes e tanben pòt arribar (d’efièch foguèt espepissat cossí aital fasiá) a manjar de plantas aqüaticas.
Lo bèc es plan, çò qu’es plan tipic d’aqueste ausèl e pòt semblar pas gaire util per rapòrt a un long bèc d’autras espècias d’ausèl. Pasmens, se debana tot çò de contràri, pr’amor qu’aquela forma ajuda e plan los individús d’aquela espècia a cercar de noiridura en d’aiga pas gaire prigonda (aperaquí 40 cm de nautor) e tanben a la caçar. Per poder aquò far, lo bècplan reial introduís lo bèc dins de l’aiga e dubrís lo meteis a la cerca de noiridura. Amb los pés mescla la tèrra amb de fanga que i a al fonz de l’aiga e se arriba pas amb lo bèc a de besonh se moure per trapar las predas. Del còp qu’aquò fa mòu lo cap fins a 100 còps e tanben realiza de movements plan lents amb la tòca de daissar pas endarrièr cap possibla preda liura.
Lo bècplan reial es, malgrat la sieuna dièta (qu’inclutz tanben de plantas) un ausèl practicament carnivòr. Las sieunas presas pòdon èsser de gambòtas del genre Macrobrachium, d’insèctes coma d’aranhas o encara de puças aqüaticas, de peissum coma los peis masquilh o lo peis daurat e pas gaire sovent qualcun escargolh o encara qualcuna planta exotica.
Quora arriba l’epòca de zèl es tipic veire de bècplans reials mascles amb de longas plomas blancas al cap e encara cèrtas tacas de divèrsas colors a la fàcia. Aital, los mascles se vòlon diferenciar dels pus joves davant de las femes pr’amor qu’aquel tipe de colors e plomas sonque apareisson en d’individús sexualament madurs.
Los pols de bècplan reial an un dels ritmes pus nauts al mond del ausèls de creissença pr’amor que los joves naisson sonque aprés 21 jorns de l’uòu. Totun, es una espècia plan sensibla a quinsevolh cambiament que pòsca patir l’environament. Mai encara, pendent la sason de la reproduccion. En de regions coma lo continent australian, cal pas los destorbar brica pr’amor que, sonque la preséncia pròcha d’umans, pòt provocar la fugida dels adultes e l’abandonament de centenars de pols de biais estonant. Los mascles, d’un autre costat, an lo bèc mai long que las femes. Son màgers qu’aquelas e tanben an las pautas pus longas.
Se pòt dire qu’es una espècia qu’a fòrça paur dels predators car quora an la sensacion que i a un uman o cèrta espècia d’animal pròcha – e que pòt èsser un predator potencial – çò que fan es començar a volar lèu. Per aquò far es estonant veire cossí començan a volar d’un bias tras que rapid. Puèi, e ja en l’aire, lo còl es drech e lo cap demòra en posicion parallèla al cors. Totun, lor vol es pas gaire elegant e son considerats d’ausèls plan polits mas qu’an un vol gaire elegant.
Lo bècplan reial es una espècia que pòt èsser trobada sovent a la còsta septentrionala e orientala australiana, sustot se i a de paluns, mas tanben en Nòva Guinèa (al sud, mai que mai), a las illas Salomon, de Rennell e Bellona, e a las illas Molucas, a las illas de Sonda e a las illas de Sulawesi e Java, aquestas ja asiaticas. Es brica normal trapar de bècplans reials a l’interior del continent australian, car evita totjorn las regions secas e sens d’aiga, ont trapa pas de noiridura.
De longas migracions
Aital, e malgrat que pendent la majoritat de l’an se pòdon trapar de bècplans reials en la còsta australiana, tanben se pòt debanar que, pendent cèrtas epòcas n’i a pas pr’amor qu’es un ausèl que migra e migra plan, car pòt arribar a realizar (un especimèn mai que mai jove) mai de 1.400 Km abans de trobar un luòc ont demorar per se noirir.
Los bècplans reials pòdon èsser espepissats en tot cercar de noiridura isolats mas tanben en de grops que pòdon arribar a mai de 50 individús. Pendent l’epòca de zèl e de reproduccion es mai comun los veire en grop. Justament pendent aquela sason, qu’en Austràlia del sud-èst se desvolopa entre los meses d’octubre e fins al mes de març e fins al mes de mai al nòrd, e encara fins a novembre en Nòva Zelanda, es quora se trapan de mascles e de femes per procrear. Es estat dich per mai d’un cercaire que son d’ausèls monogams e aquò vòl dire que lo mascle e la feme, se pòdon, demoraràn tota la vida amassa.
Los nis son bastits amb de brancas e d’autre tipe de vegetacion sovent sus d’arbres, ont las femes pòndon en grop de 2 a 3 uòus cada annada. Se tot va plan, e la colonia es pas destorbada, lo luòc causit per un grop de bècplans reials per elevar los pichons pòt demorar d’annadas. Totun, e cossí ja es estat dich, son d’ausèls qu’abandonan lo nis lèu lèu se son destorbats.
Se lo nis es bastit sul sòl, los parents bastiran una sòrta de mur de fanga al torn del meteis e que pòt arribar a far dos mètres de nautor per protegir los pòls d’autres parents adultes. Los uòus son suenhats pel paire e la maire entre 20 e 25 jorns mas es pas encara conegut se los parents suenhan e protegisson o ajudan los joves aprés qu’aqueles abandonan lo nis pr’amor de fauta d’estudis etologics.
Per ansin, cal demanar d’estudis mai prigonds sus aquesta bèla espècia d’ausèl oceanian. Sonque aital poirèm conéisser quin es l’estat reial de l’espècia en 2024, la sieuna populacion e las principalas menaças que pòt patir uèi lo jorn per poder protegir melhor lo bècplan reial.
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Fotografia Principala: Patrick Cavanagh
