Segon que semblaré, los incendis au bòsc que son de cap a cambiar lo paisatge mediterranèu, un ecosistèma qu’estó tostemps creat peu huec. Mes adara lo cambiament environamentau que provòca d’èrsas de calor e tanben incendis e aquò que poiré cambiar lo paisatge deu mediterranèu.
Pr’amor que i a de mei en mei huecs. Aqueth estiu lo huec qu’avèva dejà cremat mei de 400 km² solament en Grècia. L’an passat mei de 1.350 km² qu’estón cremats au sud d’Euròpa. Pr’açò los cercaires se demandan se lo paisatge poirá se recuperar o cambiará per tostemps se i a de mei en mei incendis au bòsc.
Maugrat que los incendis formèn part tostemps de la vita mediterranèa, que n’i a de mei en mei e mei intenses. “L’ecosistèma mediterranèu qu’estó dessenhat entà cremar, çò digó Jenny Williams, deus Jardins Botanics Reiaus de Londres. Lo huec qu’ei clau, car sens de huec qualcunas espècias s’escantilharián”.
Pr’amor que, segon que sembla, i a hèra espècias de plantas qu’an la seme hèra dura e aquesta solament s’obreish aprés un huec. Pr’açò, aprés lo huec, arriba ua explosion totau de navèras plantas. E açò balha mei biodiversitat enqüèra au mediterranèu.
Lo climat mediterranèu qu’ei ua region dab ua biodiversitat estonanta. Solament ei lo 5% de la superficia de la planeta, mes lo 20% de la soa biodiversitat. Regions a la Mediterranèa, en Austràlia, Califòrnia, Africa deu Sud e Chile qu’an aqueth climat. Los ivèrns que son suaus e los estius cauds e secs e que i a tostemps huecs.
De mei en mei huecs
“Lo huec que càmbia l’ecosistèma, dit Adam Pellegrini, professor de l’Universitat de Cambridge. Aprés un incendi i a mei de lutz, lo Solei ne pòt pas èster mei caud e tanben lo sòu que vad mei alcalin, pr’amor deu huec. Aprés un huec i a mes biodiversitat. Lo problèma qu’ei” tostemps l’èste uman.
Las plantas a la Mediterranèa suberviscón pendent milions d’ans lo huec en tot desvolopant trèits qu’ajudan la vegetacion a subervíver. Hèra arbos qu’an teissits resistents au huec dab ruscas mei hòrtas. Qualcunas plantas an d’aiga dens e las arraïtzes d’autas solament creishen aprés un huec. E hèra semes que demoran l’arribada d’un huec entà créisher. E lo huec que neteja lo bòsc.
Un bòsc ancian reduís l’aire e lo vent. Quan arriba lo huec, solament cremarà qualcunes mètres e pro. Puish s’escandeish, pr’amor qu’ei pas pro rapide. Las rotas, pistas e barrats umans au bòsc solament ajudan a créisher lo huec. Totun, se lo huec arriba tanben a 1.100 ºC, l’ecosistèma ne pòt pas tornar a créisher parièr.
Mes adara, a Euròpa, lo huec que’s debana de mei en mei . E qu’ei un problèma entà l’environament mediterranèu. La vegetacion qu’a besonh enter 25 e 250 annadas entà vàder adulta. 60 ans en Califòrnia mes solament 10 annadas en Canadà.
Aprés lo huec, un bòsc qu’ei mei petit, e tanben sec e reduís mensh lo dioxide de carbòni. E, se lo huec ei plan intense, la horèst liura dioxide de carbòni qu’avèva chuclat hè sègles. E qu’ei contràri a la biodiversitat. I a qualcunes ecosistèmas que non se pòden recuperar. A las Montanhas Rocosas lo terren que vien de mei en mei solament èrba pr’amor que lo huec ei plan intense.
Que’s pòt debanar aquò tot parièr au mediterranèu ? Los cercaires ne son pas segurs. Que’s poiré recuperar o non. Lo huec que provòca ua perta deu sòu e de la soa proteccion naturau. Se se recupèra la region, ne serà pas abans de 15 annadas. Que neisherà un equilibri navèth e que poiré estar que qualcunas espècias ne tornen pas jamei. Mes lo cambiament, segon qualcunes cercaires, ne poiré pas estar maishant.
Pr’açò demandan tribalhar a nivèu locau e reforestar solament ací e acerà, pas pertot, pr’amor que la reforestacion mondiau dab solament ua espècia d’arbo ne s’i escad pas. Totun, plantar d’arbos diferents ací e acerà qu’ajudarà, ce disen, a la recuperacion de la region, pr’amor que plantar solament ua espècia crea de horèsts mortas.
Aquesta cronica suu Ràdio País : https://soundcloud.com/radio-pais/natura-un-naveth-paisatge-mediterraneu?in=radio-pais/sets/natura
