Lo temps passat de la planeta abans de l’arribada de la nòstra espècia foguèt una epòca mai que dangierosa. Una còla de geològs a descobèrt ara que l’oèst d’America del Nòrd patiguèt una sèria d’erupcions fa 16,5 milions d’ans que cambièt lo clima de la region pendent prèp de 94.000 annadas.
Las erupcions aguèron luòc en la region americana del Nòrd-Oèst e son estadas confirmadas scientificament per l’Universitat estatala de Washington e l’Universitat d’Auckland. Foguèron una de las sèrias d’erupcions mai grandas e òrres que i aguèt en la planeta après l’extincion dels dinosaures fa 66 milions d’ans e solament n’i a agut doas mai grandas encara abans d’uèi lo jorn: las de Siberia e las del Deccan (Índia) e ambedoás provoquèron doas de las mai grandas extincions de fauna e flora que patiguèt la Tèrra.
Una sèria d’erupcions nomentada Wapshilla
Las erupcions segon los geològs comencèron dins lo sud-èst dels estats de Washington e lo nòrd-oèst d’Oregon e arribèron fins Canadà e tanben l’Ocean Pacific. E foguèron la causa de la creacion de la cadena Wapshilla, una sèria de montanhas situadas uèi lo jorn en la gòrja de Colómbia e l’èst de Washington e qu’an un quilomètre d’espessor.
“Foguèt una de las inondacions de basalt mia grandas qu’a patit aquela region de la planeta – çò diguèt John Wolff, de l’Universitat Estatala de Washington -. Las erupcions demorèron desenats de milièrs d’annadas e lancèron entre 242 e 305 bilions de tònas de dioxide de sulfur a l’atmosfèra. Foguèt un fach òrre per la region pr’amor de la erupcions e la pluèja acida que i aguèt pendent milièrs d’annadas”.
Al delà, los geològs an mesurat qu’aquò foguèt causa d’un cambi global de las temperaturas en la planeta tota. Totun, lo cambi environamental foguèt pas tan grand per tuar fauna o flora pr’amor que res es estat demorat dins lo registre fossil.
Mas foguèt pro grand per cobrir la Tèrra dins un nívol d’aerosòl que crèt “ un ans sens estiu” e una fauta de noiridura pels animals al long de tot l’emisferi nòrd. E maugrat que la majoritat dels gases de la lava desapareguèt pendent las erupcions, qualqu’unes demorèron presonièrs en cristalhs de ròca.
Tot aquò a ajudat a situar las erupcions dins l’Optimal Climatic del Miocèn. Foguèron partida de l’interrupcion de mai de 50 milions d’ans de temperaturas fredas e provoquèron un creissement de las meteissas temperatures d’entre 5 e 6 grads segon los geològs qu’an fach l’estudi.
Totun, i aguèt un periòde de fred pendent la quita epòca que i aguèron aquelas erupcions en Wapshilla pr’amor de la profusion de dioxide de sulfur. La recerca geologica es estada publicada al jornal numeric Geology.
La Redaccion
