Ua equipa de recercaires dera Universitat de Pequin aurie trapat evidéncies arqueologiques dera grana inondacion que i aguec ena region der Arriu Auriòu pendent era dinastia Xia. Er aiguat se debanèc en 1.920 aC e pr’aguesta arrason an podut tanben situar melhor en temps aguesta dinastia e eth reiaume der Emperaire Yu. Er estudi s’a publicat ena revista Science.
Es legendes didien qu’er emperaire Yu auie lutat contra aguest aiguat e qu’auie guanhat era luta. Ac auie hèt pr’amor qu’es Dius li auien demandat. E amb aguest hèt poguec iniciar-se era dinastia Xia e es inicis dera civilizacion chinesa.
Maugrat qu’aguesta istòria s’auie desvolopat dinc a 1.000 annades abans d’èster escrita, non s’auien podut trapar evidéncies geologiques d’aguesta inondacion fins aué. Bèri uns escolars auien arribat a díder qu’aguesta istòria ère ua version d’un mite encara mes ancian per justificar es leis centralistes chineses.
Ua istòria fòrça anciana
Totun, bères ues istoriografies chineses coma Eth Shujing o Libe des Documents e eth Shiji – Remembres deth Gran istorian Sima Quian – ja parlauen d’un negament ena region der Arriu Jaune que siguec ua catastròfa ena epòca.
Segontes eth Shiji, eth pair de Yu trabalhèc mes de 9 ans contra aguesta inondacion e Yu mateish 13 ans mes e quand Yu poguec guanhar era batalha contra aguest aiguat siguec quand poguec proclamar-se coma arrei fundador en China 22 ans dempús der inici dera inondacion. Tanben segontes eth sistèma temporau confucian aguesti hèts passèren hè mes de 2.500 annades e atau s’estudièc enes escoles chineses fins er an 1.920 dera nòsta epòca.
Mès ara ua equipa damb Qinglang Wu coma cap a podut rebastir scientificaments es hèts d’aguest ennegament e s’an trapat ara fin evidéncies arqueologiques qu’aguesta inondacion passèc encara pendent ua epòca encara mes anciana, hè mes de 4.000 annades.
Entà confirma’c es scientifics an situat es sediments depausadi ena part baisha der Arriu Auriòu ena província de Qinghai. E an trapat que i auie un barratge que se trinquèc, e qu’açò siguec era causa dera grana inondacion, abans mitica, ara istorica. Dempús analizèren es donades damb radiocarbòni : 1.920 aC.
Pr’aquerò ara es madeishi scientifics prepausen ua nòva data entara fondacion dera dinastia Xia, er an 1.900 aC. Aguesta ei prèp dera transicion deth Neolitic ara Edat deth Bronze chinesa ena vath der Arriu Jaune e es sòns ancessors poirien èster es dera cultura Erlitou. De còps, es legendes an quauque part de vertat.
Christian Andreu
