S’es totjorn dich que los cans comprenián mai o mens l’entonacion umana. E aquò los fasiá reagir. Mas la publicacion d’un nòu estudi dirigit per Attila Andics, de l’Universitat Eötvös Loránd, en Ongria, balha de nòvas donadas estonantas. Los cans comprenon ben l’entonacion umana, mas tanben los mots.
Segon l’estudi publicat dins Science, los cans utilizan l’emisfèri esquèrre per tractar los mots umans e l’emisfèri drech per tractar l’entonacion. Tot aquò provòca la reaccion dels cans als òrdres dels umans. Un fach qu’èra desconegut abans.
Se sap que los mots son las pèças basicas de las lengas e de la comunicacion umana. Mas tanben se sap que son de mal trobar dins de sistèmas de comunicacion non umans. Per tant, la resulta finala d’aqueste nòu estudi estona. Los umans utilizan en la comunicacion la paraula e l’entonacion. Ara, mentre qu’estudiavan los mecanismes de compreneson dels cans dins las universitats de Semmelweis e Eötvös Loránd (Ongria), an descobèrt que los cans son capables de comprene coma los umans.
“Pendent la comunicacion, i a una distribucion del trabalh dins lo cervèl uman. L’emisfèri esquèrre tracta los mots e lo drech l’entonacion —çò diguèt Andics—. E la comunicacion es lo resultat de las analisis de las paraulas d’un costat, e de l’autre de la manièra de las dire, es per aquela rason que i a comunicacion. E los cans utilizan lor cervèl de la meteissa manièra”.
Per far l’estudi, una còla scientifica entraïnèt 13 cans e los observèt amb un escanèr. Aital mesurèron l’activitat cerebrala dels cans quand ausisson de paraulas umanas. Pendent lo procès variavan l’entonacion e los mots. E los cans agissián d’un biais desparièr.
Variacions de mots e entonacion
Pendent l’estudi, los cans escotèron divèrsas variacions de vocabulari e d’entonacion —per exemple de mots diches en demandant e après d’una manièra nèutra— E los resultats soslinhavan que los cans tractan l’entonacion mas tanben los mots. Los umans fan parièr.
Aital, los scientifics descobriguèron que, non solament tractavan los mots e l’entonacion de manièra desseparada, mas qu’avián de besonh dels dos procèsses. Aquò fasiá, fin finala, que i aguèsse una compreneson del discors uman d’una manièra globala.
“Es possible que la seleccion que i aguèt pendent la domesticacion —çò diguèron los scientifics— aja ajudat a la naissença d’una estructura cerebrala nòva dins las capacitats de compreneson dels cans. Totun, una evolucion rapida dins los dos emisfèris es pas segura”.
En mai d’aquò, l’estudi tanben balha de nòvas conclusions sus la comunicacion umana. S’es pogut descobrir de faches nòus dins l’evolucion de la comunicacion umana. Çò que fa que l’uman siá un animal unic sus la Tèrra es lo biais de dire las causas. E ara sabèm que los cans tanben o comprenon.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet , lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion.
