Segon fòrça cercaires, las espongas serián entre los animals mai ancians de l’istòria de la vida de la planeta. Malgrat las lors biologia e morfologia. Pr’amor que son plan mai semblablas a de plantas qu’a d’animals. E an de traches tras que singulars.
Las espongas demòran totjorn jos l’aiga, sus de ròcas o de plantas. Se pòdon pas mòure mas cèrtas espècias pòdon tremolar se son tocadas. An pas d’uèlhs, d’aurelhas, de cervèl, de nèrvis, de còr o de sang. Mas se noirisson per elas meteissas en absorbissent e filtrant l’aiga al lor entorn. Aquò se fa a travèrs de traucs tras que pichons qu’an per tot lo còrs. L’aiga qu’es pas utila per las espongas –pr’amor que conten pas de noiridura– es regetada vèrs l’exterior de l’animal a travèrs d’un grand trauc qu’an, sovent, en naut, l’oscul.
Un animal extraordinari
Après se reproduire, las espongas balhan naissença a de larvas d’esponga que nadan. Quand la larva trapa un endrech ideal per viure, tombarà pel sòl de la mar e començarà de se formar; amb lo temps, serà una vertadièra colònia d’espongas joves. Es aquela colònia nosautres coneissèm amb lo nòm d’esponga.
Car una esponga es quicòm mai qu’un animal. Es una amassada de cellulas animalas amb d’interèsses comuns. Segon aquel patron, las cellulas formaràn una saca a l’entorn d’un trauc central. Cèrtas cellulas, en mai d’aquò, se mòvon per provocar un corrent d’aiga qu’ajudarà aquesta a intrar dins l’esponga per li aduire de noiridura.
Las espongas son d’animals amb una reproduccion sexuala. Un especimen d’esponga es a l’encòp mascle e femèla e produtz d’espermatozoïdes mas tanben d’ovuls. La lor union provocarà la naissença d’una larva qu’abandonarà lèu l’esponga maire per se n’anar luènh d’ela. Après un o dos jorns, la larva tornarà al sòl marin per i formar per totjorn una nòva esponga.
Mas las espongas an pas cap sistèma defensiu contra los predators. Alara, cossí fan per subreviure? La lor esqueleta es formada per de plan pichons elements isolats qu’ajudan a provocar la fugida del predator quand aqueste comença de l’atacar. I a cèrtas espècias, en mai d’aquò, qu’an una cèrta olor e un cèrt gost plan marrits, çò que tanben rebuta los predators.
Una esponga a de besonh de mai de 20 ans per venir adulta. Uèi, i a mai de 10 000 espècias desparièras d’espongas de tota sòrta de colors (verd, roge, irange, lilàs, etc.). N’i a que demòran dins la mar mas tanben n’i a que vivon en aiga doça e pòdon arribar d’aténher los 4 mètres de longor.
La lor facultat d’absorbir d’aiga es estonanta; una pichona esponga de sonque qualques centimètres de nautor pòt absorbir e filtrar lèu-lèu tota l’aiga d’una banhadoira. Es benlèu per aquela rason que son plan utilizadas als aquaris de tota la planeta, car son de bonas filtrairas dempuèi fa aperaquí 640 milions d’ans.
La Redaccion
