LO FUTUR DE LAS LENGAS SERÀ, ENCARA, PLURAL

De còps, nos questionem sus lo futur de las lengas en la nòstra planeta. Legissèm de prediccions que parlan de la mòrt de centenats de pichonas lengas pr’amor d’una soleta lenga que serà la mai parlada. Divèrses estudis lingüistics totun, confirman que lo futur mondial de las lengas serà encara – fins l’an 2050 – fòrça plural.

La lenga mai parlada de la planeta es lo chinés e los sieus dialèctes qu’an mai de 1400 milions de parlaires. Après l’indi-ordo e variantas es parlat per mai de 588 milions de personas. Puèi venon l’anglés amb 527 milions de parlaires, l’espanhòl, amb 389 – maugrat que qualques departaments oficials governamentals vòlon vendre la chifra de 400 milions (ja mitica) – e lo bengalin amb 250 milions. Vòl dire aquò que lo futur de l’umanitat serà lo chinés ? Benlèu non.

Divèrses estudis lingüistics realizats entre 2014 e 2016 an analizat la situacion lingüistica de la planeta. La conclusion es que fins l’an 2050 i aurà pas encara cap lenga majoritària. Divèrsas seràn las mai parladas.

Totun, los estudis soslinhan desparièras direccions. L’utilizacion d’unas lengas creisserà e d’autras se veiràn reduchas. E cap estudi pòt confirmar uèi lo jorn qualas seràn las lengas mai parladas.

La pluralitat ganha. E aquò tanben benlèu beneficiarà las lengas mai pichonas. L’umanitat non vòl encara èsser uniforme. Totes sèm çò que sèm e volem contunhar d’o èsser. Maugrat las tendéncias.

Las lengas mai grandas non an avantatge

D’un caire avèm lo Conselh Britanic (British Council), un organisme scientific governamental anglés, qu’a identificat que las lengas que creisson son las dels nomentats païses BRIC (Brasil, Russia, Índia e China) pr’amor que son las economias mondialas que mai creisson uèi lo jorn. Totun, l’espanhòl e l’arab son doas lengas que creisson tanben plan pr’amor de la sieuna tendéncia demografica.

D’un autre caire, las Nacions Unidas confirman que en 2050 las lengas mai parladas en la planeta serián l’indi, lo bengalin, l’ordo e l’indonesian (varietat del malai ) e prèp d’elas l’espanhòl, lo portugués, l’arab e lo rus. Aital, e segon l’ONU, estudiar una d’aquestas lengas seriá una bona inversion de futur.

Maugrat la demografia, lo Conselh Britanic soslinha que lo potencial de pichonas lengas de pichonas nacions poiriá èsser estonant pr’amor que grandas lengas coma l’arab o lo chinés an fòrça dialèctes e versions localas e qu’aquò poiriá èsser una dificultat per los estrangièrs a l’ora de las aprene. La conclusion d’aqueste organisme es, totun, clara: la direccion del mercat mondial se desvoloparà luènh d’Euròpa e America del Nòrd e girarà vers Asia e Orient Mejan. E las sieunas lengas tanben.

En mai d’aquò, lo lingüista alemand Ulroch Ammon a fach un estudi pendent mai de 15 ans sus la situacion lingüistica mondiala en 2050 e las conclusions tanben son fòrça particularas. Segon Ammon las tres lengas que seràn mai parladas en aquela epòca seràn aquestas:

1) Chinés; que ja a tres còps de mai pus parlaires que non la lenga anglesa e maugrat que non es brica espandit en la planeta encara a camin per far. Totun, es pauc utilizat encara en sciéncia e es plan malaisit d’escriure e de legir.

2) Espanhòl; que non a pas tant de parlaires nadius coma lo chinés mas qu’es encara la segonda lenga mai populara en la planeta pr’amor qu’es ensenhada en escòlas de tota la Tèrra.

3) Francés; pr’amor que maugrat qu’a perdut preséncia e parlaires en fòrça regions – especialament en Euròpa pendent las darrièras decadas – poiriá guanhar fòrça influéncia tornarmai en Africa de l’Oèst ont es fòrça parlat encara.

Lo potencial d’estabilitat politica e economica aital coma la sieuna demografia ajudarián e plan. Tot aquò poiriá far de la lenga francesa una lenga fòrça polida en lo futur mai prèp.

De mai, un estudi fach per lo banc Natixis en 2014 predisiá que lo francés seriá la lenga mai parlada en 2050 pr’amor de la creissença demografica africana. Mas tanben cal soslinhar que non totes los nadius que demoran en païses ont lo francés es parlat pòdon lo parlar normalament.

Volontat de parlar una soleta lenga

I a divèrses aspèctes per analizar se volem saber quina serà o quinas seràn las lengas mai parladas en lo futur. Entre totes aquestes i a l’analisi internacionala de totes los libres publicats en la planeta. L’UNESCO a determinat quinas son las lengas mai importantas en la publicacion de libres. Son las apeladas lengas hub: se un libre es publicat en una lenga pichona serà arrevirat a una lenga hub qu’a una posicion a nivèl mondial fòrça mai espandida.

Aital, los libres en azèri – lenga oficiala d’ Azerbaitjan- seràn arrevirats al rus e puèi a l’anglés. Lengas coma lo francés, l’italian, l’alemand o l’olandés son de lengas hub europèas fòrça significativas. E l’analisi de las lengas hub non es parièr a la mapa de las lengas amb mai potencial economic e demografic. Aital, l’alemand, l’olandés e lo rus encara son lengas hub mai qu’importantas.

E las lengas utilizadas en Twitter tanben diboishan una autra tendéncia; de lengas tradicionalas en la publicacion de libres e doncas, de lengas hub, començan de pèrdre influéncia. Aital, unas creisson e d’autras decreission; rus e alemand decreisson e maugrat que son fòrça utilizadas en la Wikipèdia o la publicacion de libres son pas entre las 15 mai utilizadas en Twitter.

La conclusion poiriá doncas èsser estonanta: lo futur lingüistic non serà unic mas plural. Un exemple ne poiriá èsser la Wikipèdia, ont se pòt parlar de 293 versions desparièras. Mas d’aquestas, solament 282 son activas. Lengas coma l’anglés – la mai utilizada amb mai d’un milions d’articles publicats – e al sieu costat una segonda e tresena posicion mai qu’estonantas: lo suedés – una lenga fòrça pichona – e lo cebuan – parlat en l’illa filipina de Cebu -.

Alemand, olandés e francés son en las posicions seguentas mas après l’espanhòl trobem de lengas tanben pichonas coma lo waray – la cinquena lenga nativa mai parlada en Filipinas en las províncias de Samar, Biliran e Leyte – o lo polonés.

Tre aquestas, lengas fòrça mai pichonas que , totun, son en fòrça bona posicion, coma lo sèrbe-croata, lo turc, lo catalan o l’eslovac e prèp d’elas lengas encara mai pichonas. La primièr d’elas es l’occitan e après ela lo tamol, macedonian o galés.

L’occitan, que ja mai de 90.000 articles publicats en la Wikipèdia, demòstra una fòrça estonant per rapòrt a lo nombre de parlaires que l’utilisan. Aquò vòl dire ben que los occitans vòlon que l’occitan siá tanben una lenga de futur. D’autras lengas mai parladas en la vida vidanta an pas una posicion tant bona: los occitans son fièrs de la sieuna lenga e o vòlon mostrar al mond.

Pendent fòrça ans los media mundials nos an bombardat amb d’idèas coma la singularitat finala de las lengas de l’umanitat. Los darrièrs estudis mòstran, totun, qu’aquò non serà aital e que lo futur mondial de las lengas contunharà d’èsser plural. Una rason de mai per contunhar la luta per la subrevivénçia en lo futur de lengas pichonas. La sciéncia ara solament pòt confirmar un prètzfach. Una lenga es pas utilizada se los sieus parlaires non vòlon pas l’utilizar: mas se i a volontat, lo futur plural de las lengas en la Tèrra contunha d’èsser bel pr’amor de la sieuna pluralitat.

*Christian Andreu

*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.