N’i an que vésen le vas mièg void, n’i an que le vésen mièg plen. Quand eri escolana, la regenta nos expliquèt un jorn l’istòria del vas de Soissons. Totòm se recorda del fait. L’an 486 aprèp una victòria contra le roman Siagrius, les Francs se repartiguèron lor pilha en parts parièras, segon la lei de l’astre.
Mès le rei dels Francs, Clovis, demandèt en mai l’atribucion d’un vas per lo restituir a l’evesque Remi. Açò fou pas plan assentit per un òme del clan franc : còp sec, garcèt un brave còp amb la seuna francisca sul vas. Damatjat mès pas trencat, le vas tornèt en mans de la glèsia.
Un an més tard, alara que Clovis inspectava sas tropas, tombèt nas e nas amb le soldat que li avià tengut cap. Li treguèt amb ira la seuna francisca de las mans e la lancèt a terra. Quand l’òme s’aclinèt per la acampar, Clovis li fendasclèt francament la clòsca d’una pigassada. «Amb açò, te remembraràs del vas de Soissons», li diguèt, segon vòl la lengenda. Alavetz, degun més se risquèt a lo contrariar.
Ai pas dit jamài a la regenta que trobavi força bàrbara aquel metòde de gestion de grup e m’ai demorat amb qualque paur als vases. Sustot quand, a més, le capelan que m’ensenhava çò que podià me mostrèt una icona de Santa Maria Magdalena. Portava un vas ! Sens tardar li demanderi al capelan se erà aquel le vas de Soissons. Al sant òme, li calguèt força aire dins le còrs per s’aguantar : quinas barbaritats apreniá a l’escòla ? A cap moment degun m’aviá dit que la Santa brigalhèt le seun tresaur, le seun vas de perfum suls pès de Jésus per se ganhar le perdon ?
La regènta m’aviá pas dit que en rompent le vas en question e en espandir le liquid preciós Santa Maria Magdalena recebèt la paraula de vida ? Si s’o cresiá pas, podiá legir l’evangeli segon Sant Luc 7,26-49, e se voliá més pròvas, que le venguesse a véser, le explicariá.
Per iéu, aquel vas tanben fasiá respecte : amb dètz annetas, rompre un vas e eissugar les pès de Jésus amb la seuna cabeladura per recebre la paraula de vida, me deissava un pauc circonspècta. Èra le segond vas que crutzava e que me donava enveja d’esquivar.
Temps fins descobrir l’existéncia del vas d’Alienor
Aquel vas se trapa auéi al musèu del Louvre a Paris, a l’ala Richelieu, al prumièr estatge, al Suger, a la sala 2, dins la veirina 15. Espera visitas. L’an tret del tresaur de l’abadiá de Sant Denis, le tresaur de l’abat Suger, le tresaur d’Alienor d’Aquitània. Aquel vas se destria de totes les autres.
Perqué ? Doncas es pas pus complicat qu’açò : compausat de cristal de roca foguèt trabalhat amb las tecnicas sasanidas pròpias dels segles VI e VII, e a més, ornat d’una montura d’aur, caracteristica dels orfèbres de Sant Denis.
Le vas d’Aliénor foguèt ofèrt per Loís VII a l’abat Suger, grand collectionaire de vases dabant l’Etèrn. Le rei de França aviá, sens voler, inventat le concepte de curagranièr. D’en fach, guardava ençò seu un vas que la seuna femna Alienor d’Aquitània, – la meteissa que li refusèt de li raliar son ducat a la corona de França, la meteissa que portava raubas tant indecentas coma las de Costança d’Arles, i que faguèt tombar le rei d’Anglaterra. Alienor, abans de s’alargar, li deissèt aquel vas !
A mai, no li aviá costat tant car : erá un present de son pépin, le brave Guilhem IX d’Aquitània. En sabent tot açó, l’abat Suger balhèt le vas als Sants Màrtirs. E i fasèt gravar sus le pè aquela frase : «aquel vas, Alienor son esposa l’a balhat al rei Loís, Mitadolus al seun aujòl, le rei a iéu, Suger que l’a deissat als sants.»
Se recapitulam, Mitadolus, alias «Imas al-dawla» rei de Saragosa e aliat de Guilhem IX d’Aquitània, li aviá ofrit aquel vas en signe d’amistat més o mens l’an 1120. Delicat, refinat, trabalhat, simbòl de patz, aquel vas aviá viatjat e reprodusiá un motiu geometric sul seun cristal : nius d’abellas. Per un còp, existiá un vas per la patz dels pòbles en la nostra istòria!
Isabela Piquemal*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
