Uei que volem parlar d’un tipe d’antozoaris nommats anemònas de mar, que son lo tipe, dilhèu, mes comun dens l’ecosistèma marin. Los antozoaris, que son animaus en fòrma de flor, e uei n’i 6.000 espècias diferentas. Los antozoaris que son lo grop de cnidaris mei important que i a en la planeta. Lo coralh de mar e las anemònas que’n son tanben un deus grops mei comuns.
L’anemòna de mar qu’ei uei, gràcias aus documentaris de sciéncia, un tipe d’animaus que son drin coneishuts per tots. Per éster cnidaris son plan granas e un deus sons trèits mei caracteristics qu’ei que demoran solas e non demoran en colonias. Que viven près de la còsta e en aigas non guaire pregondas. Que son tostemps ligadas a ua ròca o ua planta o enqüèra la clòsca d’un animau.
Maugrat que la majoritat deu temps son fixas, las anemònas de mar que tanben pòden se moure gràcias a la soa basa, on i a un peduncul. L’anemòna de mar quan pateish ua miaça, que s’amaga sus era medisha, o qu’es mòu entà ensajar de’s desplaçar. Qualcunas espècias, en mei d’aquò, que pòden nadar dab l’ajuda deus lors tentaculs. Totun, aqueths tentaculs, çò que hèn mei qu’ei ajudar l’anemòna a nadar a la cèrca d’ua preda.
De polips a la mar
Las anemònas de mar ne flòtan pas jamei, com hèn las medusas. Que son tostemps polips. Que son, totun, plan parièrs a las idras, maugrat que diferentas qu’aquestas. Lo lor peduncul qu’ei plan gran, e los tentaculs que son mei cuèrts, mes tanben hòrt mei hòrts. Las lors colors son lo roi, lo jaune, lo ròsa, lo brun, lo blanc o enqüèra lo verd. La color qu’ei atau entà avisar los predators que la lor ataca ei plan perilhosa e, mes enqüèra, plan dolorosa.
Ua espècia d’anemòna, l’anemòna verda, que viu a mensh de 20 mètres de pregondor, e tanben a 200 longs tentaculs urticàris de color plan viu. Autas espècias, dont la grana actinia e la petita actinia, que son parièras a ua flor, e las lors colors son lo blanc, lo ròse o lo roi.
La majoritat d’anemònas de mar que’s neureishen de petits peishs, esquiras e autes animaus petits que caçan dab los lors tentaculs. Aquestes, qu’an cellulas verenhosas que paralisan la preda. E, maugrat qu’an pas uelhs, que tròban lèu ua presa a trauèrs deu contacte. Tanben pòden trobar lo camin seguit per ua presa aprés l’atacar dab los tentaculs.
La boca de l’anemòna qu’ei situada au centre deus tentaculs e pòden plan minjar ua presa hòrt mei màger que la medisha anemòna. Dens la boca, la presa qu’ei digerida drin a drin, e çò qu’ei pas util, qu’ei lençat puish a l’exterior dab la medisha boca.
La reproduccion de l’anemòna de mar qu’ei parièra a la de las idras. Lençan de tròçes d’eras medishas que son anemònas parièras mes mei petitas. Tanben qee pòden póner d’ueus e los fecundar dab espèrma, com hèn d’autas espècias animaus.
Maugrat que semblan pas agressivas, las anemònas de mar qu’ensajan tostemps de trapar lo lòc melhor sus las ròcas. E, se i a mei d’ua anemòna dab aquera tòca, la luta enter eras qu’ei segura.
Que son, totun, animaus plan simples, qu’an pas cervèth. Solament an daubuns nèrvis qu’asseguran lo contròle deu movement deus tentaculs e lo peduncul. Çò que hèn, qu’ei tostemps plan simple, com trobar ua presa e la minjar, o se moure sus la ròca entà trapar un lòc navèth on víver. Totun, qu’an un nombre gran d’amics animaus que demoran a la mar tostemps associats dab eras, dont lo peissum, esquiras, crancs e vèrmes marins.
Que i a crancs, per exemple, qu’an ua clòsca plan dura, que protegeish tanben l’anemòna, tanben deu medish cranc. E la lor clòsca que protegeish lo cranc de la hissada de l’anemòna. L’associacion dab ua anemòna que va plan entà la medisha, mes tanben entau cranc. L’anemòna que minja rèstas de minjar que dèisha lo cranc e aqueste qu’ei luenh deu dangèr quan ei près de l’anemòna. Aqueth tipe de relacion qu’ei coneishut dab lo nom de simbiòsi, e qu’ei plan comuna a la natura. Qu’ei lo resultat de mantun milion d’annadas d’evolucion marina.
Aquò que vòu díser que l’anemòna, sovent, qu’ei abituada a la preséncia d’un aute animau dens los tentaculs. Trapa l’animau per substàncias quimias que dèisha l’animau e ei rare ua hissada de l’anemòna. Un deus autes exemples mei clars de simbiòsi entre ua anemòna de mar e ua auta espècia marina animau qu’ei la deu peish palhassa, hèra celebra a la television.
Los peishs palhassa, que son de color iranja o blanc e que demoran tostemps dens o près d’anemònas de mar. Tanben ac hèn daubuas espècias de cranc o d’esquira. Qualcunes crancs dèishan víver l’anemòna sus la soa clòsca. L’anemòna pòt atau se moure plan, e atau pòt trobar mélher presas. E lo cranc demora totjorn protegit deus predators per l’anemòna.
Mes estonant enqüèra qu’ei descobrir que i a daubuas espècias de cranc que capturan l’anemòna enter las soas pinças e que l’entornejan entà provocar la hueita deus predators. Qualcunas enqüèra qu’usan l’anemòna entà provocar la hissada de la medisha a ua presa. Estonant, vertat ?
La Redaccion
Fotografia pirncipala: Gabriela Serrano/CC
Aquesta cronica suu Ràdio País: https://soundcloud.com/search?q=natura%20radio%20pais
