LA PLANETA MAI ANCIANA DEL SISTÈMA SOLAR

Fins uèi lo jorn èra pas estat realizat cap estudi prigond. Mas ara una còla scientifica alemanda e estatsunidenca a pogut confirmar quala es la planeta mai anciana del nòstre sistèma solar. Jupitèr, segon lo nòu estudi, se formèt solament 1 milion d’annadas après la formacion del sistèma solar. Es doncas, la planeta mai anciana.

Aital, lo gigant de gas, Jupitèr, es pas solament la planeta mai massiva del Sistèma Solar. Tanben es la mai anciana. Las observacions d’isotòps de tungstèn e molibdèn de divèrses meteòrs aital o confirman. Lo mecanisme de formacion de la planeta es estat, fin finala, trobat per plusors scientifics. Entre eles, Thomas Kruijer, coautor de l’estudi de l’Universitat alemanda de Münster e Lawrence Livermore, del Laboratòri Nacional dels Estats Units.

“Jupitèr es la planeta mai anciana del Sistèma Solar – çò diguèt Kruijer -. La sieuna estructura solida se formèt fòrça abans que la nebulosa de gas solar se dissipèsse. Aquò es una pròva de la formacion de la planeta giganta”.

La recèrca foguèt realizada en tot desseparar doas reservas nebulosas desparièras qu’avián existit a l’encòp mas que se desseparèron fa entre 1 e 4 milions d’annadas après la formacion del quite Sistèma Solar. Segon los scientifics autors de l’estudi la formacion de Jupitèr dubriguèt un trauc dins lo disc de gas e polsa en tot arrestar l’intercambi que i aviá de material entre las doas reservas.

Una planeta mai qu’importanta en la formacion del Sistèma Solar

Segon aquò, Jupitèr auriá estat una pèça clau en la formacion e evolucion de tot lo Sistèma Solar. E malgrat que d’autres estudis ja avián afirmat que Jupitèr èra una planeta fòrça anciana cap fins uèi lo jorn aviá pogut mesurar la sieuna antiquitat.

“Èra malaisit d’o predire – çò confirmèt Kruijer – pr’amor que i a pas material de Jupitèr. Avèm estudiat còsses de la Tèrra, Mars e tanben la Luna mas aquò èra pas estat encara fach amb Jupitèr”.

Per far l’estudi doncas, aquesta còla de scientifics a estudiat los isotòps de divèrses meteòrs. En tot o far trobèron que la partida solida d’aquesta planeta èra estada formada fasiá solament 1 milion d’ans après lo començament de la formacion del Sistèma Solar. E an tanben pogut confirmar, a l’ora d’ara, que Jupitèr foguèt una barrièra qu’arrestèt la dintrada de mai material cap al Sistèma Solar. Aquò es la causa que i an pas planetas mai grandas al Sistèma Solar.

L’estudi, publicat al jornal numeric Proceedings of the National Academy of Sciences desvolòpa una teoria que ditz que 1 milion d’annadas après lo començament de la formacion del nòstre sistèma Jupitèr cresquèt fins a 20 còps la massa de la Tèrra mas que puèi o faguèt encara mai, fins a 50 còps la massa de la planeta blava. E aquò se debanèt fins als 3 o 4 milions après la formacion del Sistèma Solar.

La conclusion, dison, es que planetas coma Saturn e Jupitèr se formèron fòrça abans de la dissipacion de la Nebulosa Solara – lo disc de gas que i aviá al torn del nòstre astre – e aquò s’auriá debanat solament entre 1 e 10 milions d’ans après la formacion del Sistèma Solar.

D’un autre costat, los scientifics qu’an fach aqueste nòu estudi an confirmat d’autras teorias mai ancianas sus la formacion del gigant de gas mas an pogut pas èsser m,ai precises sus l’edat de Jupitèr pr’amor qu’an utilizat isotòps de meteòrs.

Christian Andreu*

*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.