La cauna de Vedeilhac, situada a la vila lengadociana de Vedeilhac e Ainat, en Arièja, es una de las baumas pus interessantas de la region pirinenca. Atanben es una de las pas gaire abondantas caunas amb de representacion preïstoricas umanas de tot lo continent e l’art parietal magdalenian. La morfologia de la cauna es estonanta.
Los cercaires actuals confirman que foguèt ja visitada per nòstra espècia fa aperaquí 15.000 ans, pendent la darrièra glaciacion. Lo clima èra plan mai fred qu’uèi, i aviá pas d’arbres e calián de vestits d’ivèrn per poder subreviure las duras condicions climaticas del moment. Se uèi es coneguda pr’amor de las sieunas pinturas, esculturas e grabaduras, cal tanben soslinhar que foguèt, almens un còp, ocupada de biais temporal (benlèu qualcunas setmanas e pro) per un grop de caçaires-culheires, que i daissèron de traças que demorèron fins a uèi.
Fins fa pas gaire los expèrts consideravan que i aguèt almens, dos tipes de caunas preïstoricas ocupadas per l’èsser uman. Las primièras son aquelas ont l’òme sonque i dintrava per pintar los murs de ròca que representavan demandas de bona caça al mond esperital uman del periòde. Èran de caunas sagradas e sonque i podián dintrar los mascs e d’autres causits per aquel. Èra tabó i dintrar per totes los autres. Las segondas èran de luòcs que los caçaires-culheires ocupèron per viure e demorar, almens pendnet los meses pus freds de l’an per poder s’i refugiar del clima.
La majoritat de las caunas preïstoricas pirenencas e europèas apertenon a una categoria o a una autra. Mas jamai a ambedoás categorias. E Vedeilhac n’es l’excepcion pr’amor que foguèt un siti sagrat mas tanplan foguèt ocupat per i viure.
Vedeilhac doncas es una cauna que cal visitar se volèm conéisser las duras condicions climaticas d’aquela epòca e tanben per assajar de comprene perquá i a dos tipes de representacion parietalas (a mai d’esculturas e grabaduras); çò es de pinturas d’animals mas tanben de pinturas que rebremban l’èsser uman- las pinturas de mands umanas son aital-.
Car a Vedeilhac traparam pas sonque de pinturas de bisonts, de cavals, de rangièrs e de boquetins, mas atanben de pinturas geometricas e d’esculturas umanoïdes que son plan raras al mond parietal preïstoric europèu. E aquò balha mai d’importància a la balma, malgrat èsser tan prèp de las caunas de Nhàus e de La Vaca.
De pinturas plan ancianas
La cauna de Vedeilhac es expectaclosa per ela meteissa, pr’amor de la sieuna longor (2.240 m) e la sieuna nautor (690 mètres). Se formèt pendent lo periòde del Cretacèu e dintra mai de 750 mètres dins la montanha, en tot daissar plan mai aval lo riu Saurat.
La morfologia e mesuras de plusors estalactitas e estalagmitas de Vedeilhac ja son susprenentas e, a mai, atanben lo valor de l’art parietal ailà trapat. Lo sòl foguèt nivelat al sègle XXn per de franceses mas tanben d’allemands pendent la guèrra mondiala e encara mai tard (1972) George Bonet poguèt i dintrar dos còps amb un pichon avion. Una còpia del sieu pichonèl avion es a la dintrada de Vedeilhac per estonar los visitants e toristas. La cauna es comunala.
Semblariá èsser qu’aprés aquelas visitas temporalas de fa 15.000 ans, l’òme i tornèt puèi, aprés la fin de la darrièra glaciacion (fa aperaquí 12.000 ans). Puèi encara, foguèt ocupada per d’òmes de l’edat del fèrre, l’epòca antica, e pels primièrs naturalistas del sègle XVIn.
Vedeilhac pòt se devessir en plusors salas (la Granda Galariá, lo Laberint, La Galariá de las Esculturas, la Galariá Vidal e la Sala Finala). L’art rupèstre trapat es uèi en musèus, mas suspren encara uèi descobrir amb las explicas de la guida los originals a mai de las còpias d’art que los cercaires daissèron.
Visitar la cauna ariejesa de Vedeilhac es doncas plan recomanable. Dublidètz pas d’i anar abrigats pr’amor que la Sala Finala a una temperatura de sonque 12ºC e, en estiu, aquò se fa notar e plan. Mas esu na sortida que se pòt far plan amb la familha e que vos daissarà pas indiferents, ja siá per l’art sagrat preïstoric, la morfologia de la meteissa balma o las interessantas istòrias restacadas amb l’aviacion de la Segonda Guèrra Mondial, uèi ja gaireben dublidadas.
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm
