Quand arribèt la lemosina Almòdis de la Marcha, a la Cort de Barcelona al sègle XI , provoquèt una luta dins la pròpria familha del comte sobiran de Catalonha que finiguèt pas fins la sieuna meteissa mòrt. En aquò aquesta cort foguèt pas cap excepcion. La majoritat de corts medievalas europèas foguèron scenaris de lutas sens fin entre gròps de personas, nòbles e cortesans, òmes e femnas que volián, totes al còp, dominar çò que poguèsson per aver mai e mai poder. Totun, maugrat vencuda, Almòdis laissèt un legat qu’ajudèt la nacion catalana a s’espandir per de tèrras occitanas e uniguèt lo destin d’ambedoas nacions per mai de 200 ans. Foguèt l’epòca quand occitans e catalans èran lo meteis pòble, la meteissa nacion.
Almodís de la Marcha foguèt un d’aqueles caractèrs femenins medievals que volguèron laissar de traças del sieu pas per l’istòria. E capitèt en o far, un còp e un autre, e fins après la sieuna mòrt capitèt. La sieuna es un istòria de luta contra la solitut de primièr e la volontat d’ajudar los filhs legitims après en contra de l’opinion de la menina del sieu darrièr marit. Aquò provoquèt la compra de divèrses comtats occitans que serián lo començament de l’expansion de la corona catalana per de tèrras occitanas.
Nascuda en 1020, Almòdis èra filha de Bernat I, comte de la Marcha – la part septentrionala de Lemosin creada coma zòna militara dins lo nòrd aquitan per lutar contra los vikings -. E d’Amelia de Rasés. Amb 18 ans maridèt Uc V de Lusinhan, un nòble de Peitieus amb qui aguèt un filh, Uc VI, eretièr del territòri de Lusinhan e senhor d’aqueste per drech de naissença. Totun, la glèisa considerèt qu’aquel matrimòni èra pas valid per rasons de consanguinitat e foguèt anullat.
Dos ans après, e ara amb solament 20 ans maridèt lo comte Ponç III de Tolosa amb qui auriá dos filhs e una filha, que seguirián lo linhatge de la casa comtala tolosana. Dotze ans après maridava lo comte Raimon Berenguièr de Barcelona. Segon divèrsas fonts foguèt un matrinòni d’amor pr’amor que totes dos abandonèron los conjugues abans de se maridar. En aquesta ocasion la sieuna entrada en l’scenari catalan foguèt epic. Fugiguèt de Tolosa e arribèt a Narbona ont l’esperava l’emir de Tortosa, aliat temporal del comte de Barcelona. L’emir aviá coma mission la reculhir e la menar a Barcelona ont maridariá Raimon Berenguièr. Un fach pauc abitual que provoquèt l’excomunicacion papala pendent mai de 10 ans.
L’inici del jòc de tròns
Aquesta matrimòni balhèt lèu divèrses dreches a Raimon Berenguìèr sus lo Lengadòc e uniguèt encara mai las nacions catalana e occitana. Mas lo comte catalan aviá ja un filh d’un matrimòni anterior, Pèire Ramon, e aqueste n’èra l’eretièr. Calguèt que de primièr Almòdis balhèsse un filh al comte catalan per poder aver una melhor posicion en la cort barcelonina. Mas n’aguèt pas un mas dos: Raimon Berenguièr e Berenguièr Raimon que serián, maugrat las protèstas de Pèire Ramon, los eretièrs finals del comtat de Barcelona.
Tot aquò provoquèt una luta intèrna dins la familha amb una autra occitana que ja demorava en la còrta catalana dempuèi annadas: Ermessenda de Carcassona, qu’èra pas acostumada a compartir lo poder – èra comtessa de Barcelona en regim de condomeni per volontat del pepin del sieu òme. Un còp en melhor posicion dins la cort per aver balhat dos eretièrs a Raimon Berenguièr demandèt al comte divèrsas tèrras que, totun, poguèt aver pas fins la mòrt d’Ermessenda de Carcassona. Aquesta, fin finala, demandèt la fin de l’excomunicacion papala qu’ela meteissa aviá demandat e après moriguèt. Après la sieuna mòrt Raimon Berenguièr aguèt finalament de dreches sus Barcelona, Girona, Osona-Manresa, e los castèls de Begur, Pierola, Pontils e Cardona. L’occitana Almòdis de la Marcha tanben poguèt aver divèrses dreches coma comtessa après ne ofrir tanben ela qualques uns sus de tèrras lengadocianas.
La sieuna òbra amassa foguèt mai clara dempuèi l’an 1059 quand comencèt la repopulacion de divèrsas tèrras catalanas que i aviá en la frontièra amb los sarrasins. De mai presidiguèron la primièra assemblada de patz e trèva, precedent de las normas juridicas catalanas mai conegudas après coma los Usatges de Barcelona. Entre 1068 e 1070 Almòdis poguèt convéncer Raimon Berenguièr per comprar los comtats de Carcassona e Rasés e divèrsas abadiás vesinas qu’ela voliá per los sieus filhs.
Maugrat aquesta capitada finala Almòdis foguèt aucida per Pèire Ramon, lo primièr filh del comte que podiá pas permetre que los dos filhs de l’occitana foguèsson los eretièrs dels comtats catalans e occitans. Èra l’an 1072. Mas la sieuna mòrt seriá contrària a la sieuna accion pr’amor que lo comte decidiguèt de balhar l’eiretatge als filhs d’Almòdis la lemosina. La sieuna victòria foguèt una capitada apres la sieuna mòrt. Aquò se poguèt veire mai clar en l’an 1076 après la mòrt del sieu marit amb lo testament que fasiá eretièrs los sieus dos darrièrs filhs e pas lo sieu primièr filh, l’assassin Pèire Raimon.
Una de las autras victòrias postumas de la lemosina foguèt d’amassar occitans e catalans en un meteis estat. Aquò seriá lo primièr pas de l’expansion catalana per Occitània. Doas nacions que comencèron a caminar amassa coma sòrs. E se caminèron pas mai amassa foguèt pr’amor que los crotzats vencèron catalans e occitans en Murèth en 1212 e desseparèron las doas nacions. Çò que l’amor e la volontat d’una occitana e un catalan aviá pogut far solament la violéncia o poguèt destruïr. Mas aqueste camin solament poguèt èsser desparièr un autre còp après prèp de 200 ans d’union politica.
Christian Andreu
