La sciéncia avança cada jorn mai. Tanben la biologia e l’etologia. Ara arriban notícias recentas sus la descobèrta d’un parroquet nòu, una nòva espècia trobada en la peninsula americana de Yucatan. Es estat nomentat coma Parroquet Amazonian pr’amor qu’a de raias blavas, un crit plan cuert e se pensa qu’evolucionèt del parroquet de front blanc fa pauc temps, fa solament 120.000 ans.
La nòva espècia foguèt descobèrta pendent una expedicion ornitologica al Yucatan en 2014. Los recercaires poguèren confirmar lèu lèu qu’èra una nòva espècia de parroquet pr’amor qu’aviá de colors totalament desparièras d’autras espècias conegudas. Mas caliá poder far un estudi mai prigond sus la nòva espècia, qu’es pas estada classada cossí fins 2017.
La descobèrta foguèt realizada per l’ornitològ Miguel A. Gómez Garza, que lèu afirmèt que las colors de la nòva espècia de parroquet èran 100 % desparièras de las espècias descobèrtas e classadas en ornitologia americana fins uèi lo jorn. Lo nòu classament es estat publicat al numeric PeerJ.
Morfologia, colors e conducta desparièras
Segon lo nòu estudi, aquela nòva espècia de parroquet es estada nomentada scientificament Amazona gomezgarzai e patís una morfologia e comportament plan originalas. Aquò aprés la restacar amb la morfologia e caracteristicas d’autras espècias de parroquet ja descobèrtas e classadas ornitologicament.
La descripcion d’aquela nòva espècia seriá aquesta: de plomas blavas, una cresta de color verd, demòra al quite airal del Yucatan mexican que l’espècia nomentada Amazona xantholora e tanben Amazona albifrons mas se barreja pasa amb elas per se reprodusir.
Lo crit d’Amazona gomezgarzai seriá segon las nòvas e mai recèntas donadas un trach fòrça singular pr’amor qu’es cuert, naut monotòn e repetitiu. Aital, en tot volar fa un iac-iac-iac plan original. Sus los arbres lo crit es mai long.
Los recercaires tanben an pogut confirmar qu’aquela espècia demora solament en pichons grops de mens de 12 especimèns. Los paires e los filhs an una determinada tendéncia a demorar amassa e aquò se pòt veire plan dins los grops. Es una espècia erbivòra, coma d’autres parroquets del genre Amazona american. La sieuna dièta son de granas, frucha, flors e de fuèlhas qu’an dins la canopia dels arbres mesoamericans.
De mai, es estat facha una analisis de l’ADN mitocondrial de la nòva espècia e es estat confirmat qu’es una nòva espècia de parroquet que naissèt fa solament 120.000 annadas. Segon aquò, la sieuna origina serián los parroquets Amazona albifrons. En paucs ans, doncas, l’espècia auriá capitat en se desseparar de l’autra fins aver traches pròpris e balhar naissença a una autra espècia d’aucèl tropical.
Segon la còla scientifica qu’a estudiat aquesta nòva espècia, uèi lo jorn i a pas cap programa per la sieuna proteccion e pr’aquò e pr’amor qu’a una populacion mondiala plan pichona, la sieuna conservacion seriá una prioritat biologica mondiala.
Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
