La vila d’Aurinhac, al Departament de la Nauta Garona, a balhat nòm al periòde preïstoric de l’Aurinhacian, que començariá aperaquí fa quaranta mil ans e finiriá dètz mil ans après, totjorn amb de diferéncias segon las regions. La “cultura” aurinhaciana se desvolopariá pel centre e lo sud del continent europèu, e coma caracteristica fondamentala trobam l’usatge d’òs per bastir d’objèctes.
E perqué aquela vila occitana balhèt lo nòm a aquel periòde de la Preïstòria europèa? Cal viatjar fins l’an 1852, quand Jean-Baptiste Bonnemaison, un obrièr aurinhacian descobriguèt en tot trabalhar al peirat del camin cap a Bolonha de Gessa, una cauna amagada per una espessa vegetacion, de dos mètres e mièg de prigondor e las meteissas dimenssions d’alçada.
En inspeccionant l’endrech descobriguèt divèrses esquelètas e dents de mamifèrs de grandas mesuras. Lo meteis cònsol de la vila, lo doctor Amiel, ordenèt lo sepeli al cementèri de la parròquia de dètz-e-sèt esquelètas. Las descobèrtas animalas foguèron enviadas al geològ de Tolosa Alexandre Leymerie, e aprés al paleontològ Édouard Lartet, personatge principal en la difusion de las recèrcas.
De nòus escavaments
El meteis comencèt d’escavaments per assajar de trobar d’autres esquelètas umanas o animalas, mas tanben d’objèctes bastits pels umans de l’epòca. Dins las despolhas d’animals, foguèron identificats de cavals, de buòus, d’iènas, de guèines, de cèrvis…
L’importància de la descobèrta foguèt fondamentala en aquela epòca. E provoquèt qu’aquela vila occitana foguèsse coneguda dins lo domeni dels estudis preïstorics e donèsse nòm a tota una cultura e un periòde dempuèi l’an 1913. Abans, Edoard Lartet publiquèt l’an 1861 amb lo títol “Nòvas recèrcas sus la coexisténcia de l’Òme e dels grands mamifèrs fossils caracteristics del darrièr periòde geologic” un resumit dels sieus estudis, e a l’Exposicion Universala de París de l’an 1867 realizèt una conferéncia qu’entraïnèt un màger interès pels estudis preïstorics.
D’istorians posteriors, coma Fernand Lacorre o Louis Méroc, desvolopèron e perfeccionèron los estudis d’Édouard Lartet, amb l’idèia que la cauna foguèt abitada en desparièrs periòdes, e las rèstas arqueologicas correspondon a desparièras estapas, mai que mai al meteis periòde aurinhacian e al Neolitic.
Una visita al Musèu de l’Aurinhacian a la meteissa vila ofrís amb una exibicion d’òsses, de crans, de dents… mas tanben de panèls illustrats qu’ofrisson d’explicacions amb de diboishes fòrça clars, coma èra la vida quotidiana dels umans d’aquela epòca.
En una de las imatges podèm observar una mapa del continent ont son soslinhadas d’autres jaciments de la cultura aurinhaciana. E un vidèo explica la situacion actuala dels escavaments e las darrièras descobèrtas efectuadas. Tot un viatge per conéisser qualqu’unes dels nòstres ancessors mai ancians d’Euròpa.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
