L’Empèri Accadian, que foguèt lo primièr empèri que i aguèt en Mesopotamia, foguèt fondat d’aperaquí l’an 2.300 abans lo Crist. Mas tombèt sonque dos sègles apuèi. Las causas ne poirián èsser de fòrts vents del nòrd-oèst,, coneguts a l’airal com shamal, e un ivèrn tras que long, qu’auriá provocat una longa secada, segon un nòu estudi d’una còla de cercaires de l’Universitat d’Hokkaido.
Aital, apuèi la creacion de la civilizacion que se debanèt tre los fluvis Eufrates e Tigris, arribèron los primièrs empèris istorics. Lo primièr qu’amassèt politicament tota la region de Mesopotamia foguèt l’Empèri Accadian, fodat al torn de la vila de Tell-Leilan, amb Sargon coma sobeiran fa aperaquí 4.300 annadas. Foguèt un empèri qu’amassèt per primièr cop las tèrras umidas del nòrd mesopotamic e las tèrras mai secas mas plan aigadas de las vilas del sud de Mesopotamia.
Una catastròfa naturala
L’arqueologia ja aviá confirmat que, pendent la fin d’aquel empèri, se seriá debanada una catastròfa mas se coneissiá pas quala. Segon Takaaki Watanabe, d’aquela universitat japonesa “l’empèri accadian casèt pr’amor d’una giganta secada qu’entraïnèt de grèus problèmas socials”.
La còla de cercaires que tornèt bastir lo clima d’aquela epòca en aquela region poguèt confirmar que se debanèron divèrsas causas climaticas a l’epòca “Amb l’analisi geoquimia de divèrses coralhs Porites de fa tre 5.000 e 3.000 annadas avèm pogut tornar crear las condicions paleoclimaticas del luòc, la temperatura e los cambiaments idrologics al torn de Tell Leilan, çò diguèron los scientifics d’aquela còla”. Los coralhs foguèron depausats per un tsunami a la còsta nòrd-èst d’Oman.
L’evidéncia fossila mostrèt que patiguèron una sason ivernala amb fòrça shamals. Lo caos venguèt amb un sason contunha de tempèstas de sabla e fauta d’aiga. Tot aquò auriá menat a una crisi sociala tras que grèva a mai d’una fam prigonda qu’auriá provocat, fin finala, la casuda de l’empèri accadian.
Fins ara la casuda d’aquel empèri èra explicada per divèrsas envasions d’autras nacions, mas los fossils d’aquel coralh ajudèron a mostrar que i aguèt un cambiament climatic gigant que provoquèt la fin del primièr empèri de l’istòria. L’estudi foguèt publicat al numeric Geology.
La Redaccion
