De totas las execucions que i aguèt pendent la Revolucion Francesa, una de las mai frapantas foguèt la patida per la princessa de Lamballe, Marie Thérèse de Savòia-Carignano, amiga personala de la reina Maria Antonieta e una femna fòrça religiosa. E mai qu’èra pas membre de la familha reiala, amb aquelas caracteristicas podiá venir una victima dels excèsses revolucionaris.
Aguèt l’oportunitat de fugir a Anglatèrra pendent los primièrs moments de la Revolucion, coma fòrça d’autres aristocratas franceses, mas la sieuna fidelitat a la monarquia e sustot a la reina, obliguèron la princessa a demorar al bòrd de la familha reiala. Foguèt presenta, en acompanhant, la Corona francesa, en qualqu’unes dels moments mai importants del periòde revolucionari, coma lo traslat dels Borbon al Palai de las Tullerias de París.
Fugida a Anglatèrra e tornada
Fin finala, decidiguèt partir a Anglatèrra l’an 1791, segurament “obligada” per la reina, qui temiá tanben que la sieuna amiga poguèsse patir qualqu’una represalha. Mas la princessa de Lamballe recebèt una carta teoricament de Maria Antonieta en demandant la siá preséncia a París. Vertadièrament aquela carta foguèt enviada per una autra persona (qui?) que voliá lo retorn de la princessa e lo sieu probable empresonament.
Detenguda per las autoritats, foguèt condusida amb d’autres aristocratas a la fortalesa de La Force, ont los presonièrs vivián en de condicions fòrça dolentas. Los rambalhs dels jorns 2 e 3 de Setembre provoquèron l’assaut d’aquela preson, e quand descobriguèron l’identitat de la princessa, foguèt transportada a la carrièra, amb crits, insults e menaças.
Aprés foguèt maltractada amb força violència e brutalitat, dagada, mutilada (los borrèls se repartiguèron qualqu’unes membres del sieu còrs), e clavèron lo sieu cap en una lança per èsser exibit per las carrièras de París. La legenda que foguèt portada a la fenèstra de la “cambra” qu’ocupava a la preson del Temple Maria Antonieta, per ensenhar lo sieu cap talhat a l’anciana reina es segurament falsa, pr’amor qu’aquela “cambra” aviá pas de fenèstras orientadas a la carrièra.
Çò de mai segur es que l’execucion de la princessa de Lamballe foguèsse una de las mai salvatjas del periòde revolucionari. Quatre meses après èra executat l’ancian rei Loís XVI e dètz meses après morissiá l’anciana reina.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
