Los lectors afogats del roman istoric avèm una novèla data dins las librariás de Catalonha. L’escrivana Alícia Ventura nos prepausa son novèl roman “Avierna”, que se desvolopa en de moments crucials de l’istòria e de la formacion de Catalonha coma nacion dins lo contèxte de l’espandi del movement dels Bons Òmes e las Bonas Donas, lo catarisme. Ne parlarem.
S.O.- Siatz sempre estat una persona fòrça interessada en Occitània en general, e en lo catarisme en particular. Cossí comencèt aquela passion?
A.V.- Ieu meteissa lo me demandi. Pendent mon enfança, quand dins lo vilatge de la familha, ma maire e ma sòrre passavan per aquel camin de bòsc e nos arrestàvem tanlèu vesiam un cloquièr, aquò me semblava una vièlha glèisa roïnada qu’èra estada cobèrta per las rómecs. I compreniái pas res. A l’escòla i aviá pas cap de matèria que parlèsse de vilatges pichons, muralhas e castèls desrocats en naut d’un puèg. Après qualques ans, a Barcelona apareguèt un libre especial de Jesús Mestre i Godes sul catarisme, amb un raconte impressionant sul masèl dels eretges anticatolics.
En 2000 m’inscriguèri sus un cors de poesia. Ailà coneguèri la dòna Carme Sicart e la granda poetessa Conxita Julià i Farré. I aguèt fòrça concorses de poesia, e la dòna Carme Sicart me presentèt lo CAÒC. Aquò foguèt la fònt d’ont brotava lo catarisme. I aviái trobat una tanièra perfiècha. Tota sòrta de corses, conferéncias, viatges e rapòrts de professors e istorians d’un tèma tan apassionant coma la vida e la destruccion dels Bons Òmes e las Bonas Donas.
Pr’aquò dins aqueles ans mon vilatge aviá evoluït. Se sabián ja de causas del castèl e de l’inauguracion del monastèri l’an 1053, e ieu èri justament a elaborar un roman, e dins una scèna dels païsans, contornejant lo vièlh monastèri. Faguèri una incursion dins l’an 1053. Èri ja dins l’istòria, mas cossí començar? Cossí èra aquel monde? Cossí vivián? De qué se passava vertadièrament?
Son passadas qualques annadas de recèrca, d’estudi prigond, de dobtes, d’incertitud. Ieu voliái conéisser de personas de l’an mil, ne voliái èsser prèp. Sabi pas s’o ai capitat, mas o ai ensajat, amb lo sovenir de quand agachàvem, intrigadas, dins lo boscatge, aquel vièlh cloquièr amb ma maire e ma sòrre.
S.O.- Un roman coma AVIERNA incorpora un procèssus de recèrca fòrça laboriós e espandit. Cossí es estada aquela recèrca?
A.V.- Es estat certanament fòrça complicat. Sabèm qu’escriure es pas jamai aisit, e escriure “a òrbas” es fòrça afanant. Cada frasa es un compendi d’informacion, d’imaginacion, e d’autras causas, que te cal tirar del potz on son. Una bona amiga, persona destacada dins l’encastre de las letras catalanas, me diguèt qu’aquò èra tròp complicat.
Mas l’escotèri pas. Me caliá tirar los personatges de dejós las roïnas del monastèri. Solide que i aviá fòrça monde que devián èsser vistes, avalorats, estimats. Èran los nòstres aujòls, e o ensagèri. Me caliá legir los grands istorians e tirar lo substrat. Demest eles, lo grand professor de l’Universitat de Barcelona, Jordi Ventura, e, amb son extraordinari libre “Pere el Catòlic i Simó de Montfort”, comencèri. S’aviái los personatges, alara veniá l’intriga, sos sentiments, emocions, misèrias, paurs e bordescada. D’unes devián aver fòrça d’esperit, plan segur.
S.O.- Dins aquel roman, Avierna ven tota una eroïna que deu evitar un magnicidi. Abitualament, dispausam pas de gaires eroïnas de l’epòca medievala, ni dins l’istòria nimai dins la literatura. Quinas son las caracteristicas de la protagonista? Vos avètz inspirat de qualque personatge istoric?
A.V.- Es indenegable l’obscurantisme qu’existissiá al sègle XIn. Se’n coneis pas gaires d’eroïnas, sonque de comtessas coma Ermessenda e Almòdis. Puèi Leonor d’Aquitània, fòrça culta e difusora de poèmas.
Al sègle XIn èra malaisit d’èsser una eroïna sens èsser prèp dels ierarques o de qualqu’un poderós, mas pas impossible. Tal coma cita dins una conversacion lo Cavalièr Guerau “Degun pòt pas res far se possedís pas de circonstàncias fòrça especialas”.
E aital creèri lo personatge d’Avierna, una filha del castèl que gausís de certans privilègis e concessions que li permetràn de dintrar en conflictes de caire umanista, ideals que plan segur existissián, pr’amor que la vida avançava. Solide que i aviá d’autras eroïnas anonimas. Lor dediqui aquel roman.
S.O.- Reflectissètz la societat catalana de l’epòca, fòrça alunhada dins lo temps, mas qu’es l’embrion de la nòstra Catalonha actuala. De qué vos a impressionat mai d’aquela epòca? E o avètz reflectit dins ton roman?
A.V.- Aquel monde èran los primièrs catalans pr’amor que la majoritat se sentián partida d’una tèrra nòva. Aquela tèrra tan nòstra, mots exprimits d’un biais tant esmovent. M’a impressionat d’aquela epòca la fòrça, l’esfòrç per desboscar de tèrras aridas per las far bonas per la cultura de cerealas. Los pigassaires, totes ajudant, creaturas mièg estofadas, destrusidas per d’oras de trabalh. De condicions infraumanas, mas contunhavan… Una bordescada que los marquèt tota lor vida per sempre.
S.O.- Lo catarisme respelís coma motiu d’estudi, e es tanben tèma de ficcion dins fòrça romans. Quina impression volriatz que lo lector recebèsse d’aquela dissidéncia religiosa medievala en legir vòstre roman?
A.V.- Lo catarisme es una reflexion, una filosofia umanista digna d’estudi. E o serà tostemps. Dins lo roman ensagi de los presentar aital coma pensavan, predicavan e agissián. Èran sense dobte de gents guidadas per un dògma de fe irreductible, coma expausi al primièr capítol. Quant a l’impression del lector, cada persona deu decidir çò que crei, mai que mai, en de tèmas religioses.
Lo roman ensaja de descriure de personatges pròches, tant los catars coma los catolics, coma de crestians. Cadun deu tirar sas conclusions. Per ieu es una satisfaccion d’escriure d’istòrias per las partejar amb los amics lectors. Ai volgut reflectir aquel esfòrç d’aquela l’epòca.
S.O.- Quins projèctes tenètz pel futur?
A.V.- Ai un projècte d’un roman sus la cauma dels tramvais e dos de mai sus d’autres subjèctes.
Una entrevista de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm
