MASARYK, FUNDATOR DE CHECOSLOVAQUIA

Christian Andreu
0
Tomáš Garrigue Masaryk, primièr president e principal fondator de Checoslovaquia, nasquèt en 1850 en la pichona vila moraviana d‘Hodonin dins l’Empèri austroongrés en una familha umila de sirvents. Lo sieu paire èra d’origina eslovaca e la sieuna maire de parla alemanda. Tre vint annadas d’aprene mestièrs artesanals poguèt se consacrar a l’estudi en tot se […]

LO RIBAN DE MOEUBIUS

Christian Andreu
0
Auguste Ferdinand Moebius foguèt un matematician e astronòm alemand (1790-1868). Es subretot conegut per sa descobèrta dau famós riban, que pòrta son nom gràcias a sa comunicacion a l’Acadèmia de Sciéncias de París. Un autre matematician, Johan Benedict Listine (1808- 1882) aviá ja fach la mesma descobèrta a la mesma epòca. A despart de seis […]

GUIDA DES HAUTS CAMINS: LO PUPUT

Christian Andreu
0
Lo puput qu’ei l’ausèth qui a inspirat a tots sègles los Òmis dens la literatura europeana e mondiala. Aqueth ausèth qu’ei un còp feminina, un còp masculina que depen de la region, deu país, de la concepcion deu monde volatile e de la lenga. Que la coneishem dab lo nom de hasanhet de Sent Martin, […]

UN MOND QUE SE DESFÀ

Christian Andreu
0
Lo Pòl Nòrd contunha de se desglaçar. Amb mai de cinc milions de quilomètres carrats de superficia glaçada en 2016, l’ocean Artic contunha de pèrdre de glaç pendent l’estiu. Ongàn la pèrda es encara mai granda que la que s’enregistrèt en 2012. Aital o a pogut confirmar una còla de scientifics de l’institut alemand Alfred […]

COSSÍ SE PASSÈT L’EXTINCION DE L’OBIT

Christian Andreu
0
Dempuèi la descobèrta en 2003 d’una nòva espècia d’ominid apelada Homo floresiensis –que mesurava solament 1 mètre– en la balma indonesiana de Liang Bua, dins l’illa de Flores, la comunautat scientifica a discutit las rasons de son extincion. Ara, un nòu estudi ditz qu’aquò se debanèt fa 50 000 ans en causa de l’intrada de […]

LA LEI DE MOORE ES ACABADA

Christian Andreu
0
La lei de Moore foguèt oficialament acabada en 2016. En informatica la plan coneguda « lei de Moore », enonciada en 1965 per Gordon E. Moore, engenhaire e cofondator d’Intel, assegura que lo podèr deus processors doblan cada dus ans. Aquèra constatacion empirica s’es verificada pendent mèi de 55 ans, de 1959 dinc a uèi. […]

FAMILHA ANCIANA DELS CROCODRILS

Christian Andreu
0
Un rèptil ancian de la familha dels crocodrils, que visquèt ara fa 212 milions d’annadas es estat descobèrt al Nòu Mexic e apelat amb lo nom d’una espècia d’uèi lo jorn, Vivaron haydeni. L’estudi es estat dirigit per Emily Lessner de Kennet Square, Pennsylvania. Lo fòssil consistís en maissa, tròçes de cran e de maluc. […]

LA SARDENHA DELS JUTGES

Christian Andreu
0
L’abandon bizantin de l’illa de Sardenha e lo besonh dels sardes d’organizar sa defensa contra lo perilh arab, èran probablament darrièr la naissença dels jutjats. Cap a la fin del sègle VIII. Bizanci abandonèt l’illa al  sieu astre. Los poders dels dos magistrats bizantins que regissián Sardenha, lo dux e lo director, se concentrèron en […]

LAS PINTURAS PREÏSTORICAS MAI NAUTAS SON OCCITANAS

Christian Andreu
0
La descobèrta de las pinturas preïstoricas mai nautas d’Euròpa foguèt facha en 2010. Mas ara, un estudi publicat a Internet Arqueology assolida qu’una de las jòias de l’art rupèstre europèu son las pinturas situadas dins l’Abric Faravel, dins los Alps vivaro-aupencs, a mai de 2133 mètres al dessús del nivèl de la mar. La còla […]

ERA UMANITAT A SONS COMUNS

Christian Andreu
0
Un estudi prigond des paraules de mès de 6000 lengues demòstre ara qu’era umanitat utilize es madeishi sons entà designar objectes comuns e idèes sens qu’impòrte era lengua utilizada. Atau ac confirme ua còlha dera Universitat de Cornell qu’a hèt er estudi damb collègues argentins, alemands, olandesi e de Soïssa. Aqueth nau estudi a estat […]