Tasmania es un estat australian, en Oceania. L’estat amassa l’illa de Tasmania amassa e d’autras pichonèlas illas pròchas, totas situadas a mai de 240 km del continent. L’Estrech que dessepara Tasmania d’Austràlia es nomenat Estrech de Bass. L’illa principala a una superfícia de 68.332 km² e la capitala e tanben la vila pus granda es Hobart. D’autras vilas importantas d’aquela illa son Launceston, al nòrd, e Burnie, al nòrd-oèst. Dins l’illa i podèm trapar desèrts mas tanplan de plajas de selva tropicala, çò que convertís encara uèi lo jorn Tasmania es un vertadièr paradís per descobrir.
Òm pensa que l’illa foguèt unida amb Austràlia fins a la darrièra glaciacion fa aperaquí 10 000 ans. Alavetz la mar montèt e desseparèt Tasmania de çò qu’a l’epòca es conegut coma Sahul. Los tasmanians ja i demoravan pr’amor que i arribèron, segon los darrièrs estudis fa mai de 35 000 ans. Justament los primièrs estudis fachs sus aquela comunautat umana foguèt facha per de cercaires franceses.
Segon aquelas fònts doncas los tasmanians èran gaire nauts amb sonque 160 cm de mejana e sul corps avián fòrça cicatrius simetricas. Lor vida èra nomada e coneissián pas ne l’elevatge nimai l’agricultura. Nimai pescar. Èra una societat brica jerarquica e los òmes mai fièrs èran los que venián lors dirigents.
Tasmania foguèt agachada per primièr còp per l’olandés Abel Tasman en 1642. E malgrat que li donèt lo nom d’Anthoonij van Diemenslandt per onorar lo Gobernador General de la Companhiá Olandesa d’Índias Orientalas, los britanics, puèi li balhèron lo nom de Tèrra de van Diemen.
L’arribada dels angleses
En 1777 Jame Cook i arribèt e estudièt l’airal. Totun, foguèt pas fins a l’an 1803 que i arribarián los primièrs colons. Dempuèi alavetz los tasmanians foguèron utilizats coma d’esclaus e fònt de plaser sexual a mai d’èsser torturats sovent. Foguèron perseguits e caçats e lors pèls vendudas en escambi d’argent pagat pel govèrn.
Tasmania doncas foguèt unida amb lo continent australian fins fa sonque 13 000 annadas e sonque demorariá isolada quand la mar montèt alavetz. La geografia de l’illa es de montanha. Lo Mont Ossa a una nautor de 1617 mètres e es lo pus naut de l’illa. Los fluvis son rapids e lo clima ajudèt plan a l’ora de bastir de centralas idroelectricas. L’Illa a un clima suau mas tanben umit.
L’illa tanben foguèt lo darrièr refugi de cèrts marsupials que n’i a pas mai en Austràlia o Nòva Guinèa. Encara uèi òm i pòt trapar de Diables de Tasmania (Sarcophilus harrisii), uèi en dangièr d’extincion, malgrat que benlèu lo marsupial pus celèbre foguèt lo Tigre de Tasmania, una sòrta de lop marsupial que lo darrièr especimèn moriguèt ne 1936.
Un autre mamifèr caracteristic d’aquela illa es lo pichon Betong de Lesueur (Cangoró Rat de Lesueur), que viu en de bòsques suaus. Es un marsupial nuechenc, plan timid e que se noirís de tot, tanben de carn. Pasmens, l’arribada dels primièrs renards, que los primièrs confirmats son de l’an 2001, son un perilh grand per totas las autras espècia nativas de marsupials, reptils e aucèls. Segon d’estudis recents, los umans serán la causa dirècta de l’extincion de la granda fauna dels Pleistocèn coma lo Cangoró Gigant fa aperaquí 35 000 ans.
Tasmania es situada estrategicament en mièg d’una archipèla formada per mai de 300 illas dins un radi de 240 quilomètres al torn de l’illa principala. Tanben es un luòc clau a l’ora de trapar de caunas per visitar se òm pòt suportar lo fred de la mar pròcha a l’Antartida. L’illa Macquarie seriá ideala per i far la sotada. Las prigondors qu’òm i pòt ailà trapar mostran una beutat sens limita e tanben cal soslinhar de luòcs de sòmi, coma lo bòsc umit d’Allendale.
Un article d’Andrés López*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Aqueste article es tanben publicat dins Naturaleza Salvaje, un numeric de geografia e l’environament, que Sapiéncia n’a un acòrdi de cooperacion
