UN DINOSAURE DE TRANSICION
I aviá qualque causa que marchava pas. La connexion entre dinosaures erbivòrs e terapòds – dinosaures carnivòrs- èra pas encara clara. La descobèrta d’un nòu dinosaure nomentat Chilesaurus diegosaurezi ajuda e plan a amassar aqueles dos tipes de dinosaures. Un dinosaure que, maugrat la sieuna aparença, èra totalament erbivòr.
Aital Chilesaurus seriá la connexion entre lo grop d’ornitisquis e saurisquis pr’amor de la sieuna dièta. Los paleontològs sabon pas encara perqué mas aquela cambièt pendent lo Jurassic e lo dinosaure venguèt erbivòr. E maugrat que foguèt descobèrt en 2015 es ara qu’es estat classat definitivament.
Chilesaurus demorèt fa 145 milions d’ans en tèrras de Chile e fasiá 3 mètres de longor. Descrich per primièr còp per Fernando Novas, del Musèu de Sciéncias Naturalas de Buenos Aires (Argentina) Bernardino Rivadavia, aviá unas caracteristicas plan peculiaras: lo cap èra coma lo d’un carnivòr mas pas las dents.
Una analisi mai prigonda
Après una primièra descripcion, Paul Barrett, del Musèu d’Istòria Naturala de Londres e Matthew Baron, de l’Universitat de Cambridge, analizèron las mas de 450 caracteristicas anatomicas pròprias d’aquel dinosaure e decidiguèron lo classar dins un autre arbre de la familha dels dinosaures.
Segon los primièrs estudis, Chilesaurus aperteniá als Tetanurae, un grop fòrça divèrs de dinosaures terapòds. Puèi es estat suggerit que poiriá èsser dins lo grup dels Ornitisquia, un grop de dinosaures ont tanben i a Stegosaurus, Triceratòps e Iguanodon, que son plan coneguts per èsser erbivòrs.
“Chilesaurus es un dels dinosaures mai estranhs qu’avèm trobat jamai – çò diguèt Barrett -. Es una barreja de caracteristicas que mòstran cossí se desseparèron los dos grops mai grands de dinosaures. A un luòc clau en aquela evolucion”. Aital, los paleontològs expliquèron qu’aquel dinosaure pòt èsser trobat amb una estructura de maluc d’aucèl mas tanben amb un bec per manjar.
“Lo maluc permetiá un procés digestiu mai complèx e aquò faguèt evolucionar los dinosaures vèrs erbivòrs – çò diguèt Baron -. Chilesaurus aviá una estructura de maluc d’aucèl mas dents per manjar de plantas e lo bec es pas lo qu’avián d’autres dinosaures amb maluc d’aucèl. E per ansin es tant especial”.
Abans d’aquò i aguèron pas especimèns transicionals. La pròva de Chilesaurus demòstra doncas que lo maluc evolucionèt primièr e la maissa après. Aquò foguèt la causa – dison los paleontològs – de l’evolucion desparièra dels dinosaures dins los dos grands grops que i aguèt.
“E aquò poiriá aver coma origina un cambi en la dièta de Chilesaurus – çò confirmèt Baron -. Sembla que foguèt un cambi amb fòrça beneficis pels dinosaures. Començar a manjar de plantas, sens besonh d’o far, poiriá aver estat lo cambi mai grand que patiguèron los dinosaures”. L’estudi es estat publicat al numeric Biology Letters.
Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
