Se ditz, daus còps que la corrida, o corguda de taureus, o de braus, seriá una tradicion reirenala en Occitània. Pasmens, se deu saubre que fuguet importada en Occitània nonmàs en 1853 a la demanda de l’emperairitz Eugénie de Montijo , molher de Napoleon III.
Per çò que tòca a las practicas tauromachicas, se pòt remarcar prumier que davant 1930, pendent las corridas, los chavaus daus picadors eran pas encubertats e se fasián embanar per ’mor qu’eran en prumiera linha, e ’chabavan en s’entraupar dins lor budalha que badava au defòra. Fau precisar que los chavaus de corridas son jamai estats tant presats coma los braus, au contrari, an totjorn ’gut per foncion de parar los picadors daus braus esmalits.
Segond, la corrida es suvent descricha coma un espectacle tradicionau, un sacrifici ritualizat, que seriá tot coma una peça de teatre, quò es a dire un drama. Los que critican las practicas tauromachicas responen que l’argument eroïco-estetic es ren mas una maniera per los aficionados de mascar emb un vernís intellectuau lor gost per l’espectacle sanguinós que lo temps fòrt mai presat es la mesa a mòrt. Fau admetre que la corrida es plan ritualizada mas quand seriá sabenta, la corrida demòra un biais de torturar d’aicí a la mòrt una béstia per ne’n tirar una jauvissença. Se pòt citar, per mielhs compréner l’oposicion a l’argument estetic de la corrida, Eugène Delacroix, lo pintre famós, qu’a dich “ente riula lo sang, l’art es impossible”.
Resultat d’una seleccion artificiala
Tres, los aficionados de la corrida avançan daus còps que, sens las corridas, la raça daus taureus de corrida dispareitriá mas se pòt ’ceptament respóner que los “toros bravos” son ren mas creacions daus umans e jugan degun ròtle dins la biodiversitat. Se pòt ajostar que las questions que se pausan los detractors de la corrida rapòrt a quela activitat concernissen pas tant l’espécia que los individús sacrifiats. Tot coma las raças de vachas, los “toros” son lo resultat d’una seleccion artificiala facha per los umans. En fach, los taureus son pas mai agressius que los autres buòus per natura e çò que fai los taureus furiós, pusleu que coratjós, dins l’arena, qu’es subretot lo condicionament qu’an reçaugut davant de l’i ‘ribar tot coma se pòt elevar un chen de garda per que siá agressiu. Aitanben, los braus son embarrats longtemps davant d’entrar dins l’arena e son victimas de practicas mutilantas per los far venir mai enrabiats (lor liman notadament las banas). Per provar la non agressivitat naturala daus taureus, una bona vintena de gents s’an plantat au mieg d’una arena dau temps que fasián entrar un jòune taureu non educat e lo resultat fuguet que lo taureu s’es pas ronçat sus degun.
Segur, l’i auriá pas de corridas sens espectators. Aitanben, lo monde que ’visan se fan complicis de l’espectacle coma d’autres ’visan daus jaus o daus chens se brejar o daus quites goiats, coma se fai auei en Anglatèrra ente daus dròlles son mes dins una gàbia per que la gent los vesan se barralhar dau temps qu’an pariat sus lo que ganhariá, sens que siá defendut par la lei. L’i a finalament pas d’argument senat per defendre la corrida que se pòt legitimar per ren manca per l’apetís de veire una béstia se far torturar e tuar en public. Enfin, quand vesetz lo brau, breçat dau sang que riula de son eschina ente son fissadas mantunas banderillas, que recep l’estocada, fau saubre que quò es pas enguera la fin de son suplici perque los puntilleros lo deven ’chabar en colissa, sens que degun zo vese, a còps de coteus.
Segur, l’i a de mens en mens d’aficionados en Occitània e la societat chamina de chap a l’abolicion, coma en Catalonha, a Barcelona. Se fau suvenir que fai un secle e mieg, Zola, tot coma Hugo davant, era desjà contra la corrida: “Sei fin contra, escrissiá Zola, las corgudas de braus, que son daus espectacles que la crudeutat nécia es, per la gent, una educacion de sang e de gaulha.”
*Joan-Cristòu Dourdet
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
