Aquesta nuèch la planeta poirà gaudir un autre còp la ja tradicionala pluèja d’estelas d’agost. Totun, ongan, los aimants d’aquesta sòrta de fenomèns poiràn veire fins a quatre còps mai d’estelas fugidissas per minuta. Aqueste serà lo moment mai esperat e de mai granda intensitat de la coneguda pluèja de las Perseïdas pr’amor que, en lòc d’aver-ne una de 100 estelas/minuta los astronòms confirman qu’ongan serà de fins a 150 o quitament 200 estelas/minuta. Tot un espectacle.
Aquò se debanarà pr’amor que las estelas fugidissas, que son pas vertadièrament d’estelas que tomban, mas de pichonas particulas de povàs que los meteòrs laissan pendent son trajècte quand viatjan al torn del solelh, auràn ongan una intensitat mai que granda. Aquestas particulas son pas mai grandas, en la sieuna majoritat, qu’un gran de sable, e en agost se pòdon agachar las nomenadas Perseïdas, de rèstas de la comèta 109P/Swift-Tuttle, qu’a 26 quilomètres de longor e que fa la sieuna orbita elliptica al torn del solelh pendent 133 ans.
Mentre fa l’orbita, la comèta arriba cada an mai enlà de Pluton, qu’es doncas lo ponch mai luènhan de lo sieu camin: Totun, lo ponch que serà mai prèp del solelh serà quand lo comèta es prèp de la Tèrra e se pòt agachar la pluèja d’estelas en agost.
Combustion prep d’una estela
Quand una comèta es prèp d’una estela coma lo solelh, lo sieu nuclèu, fach de ròcas e glaç arriba a de temperaturas mai caudas e pèrd material a travèrs de gases o de povàs. Aquò son las famosas coas d’aquestes còsses celestials.
Aital, rèstas de la comèta demoraràn en l’espaci quand ja a passat aquesta e formaràn una espècia de nívols fòrça particulars que, en comètas coma lo Swift-Tuttle, pòdon èsser vistes dempuèi la Tèrra. En aqueste cas, entre los jorns 17 e 24 d’agost, moment en lo qual la Tèrra travèssa aquesta comèta en tot girar al torn del solelh.
En aquel moment, aquestes nívols de particulas trucaràn contra l’atmosfèra terrèstre a mai de 210.000 quilomètres per ora e la sieuna majoritat s’emflamaràn e se desintegraràn en tot laissar una amassada de polidas e lusentas estelas amb de lutz que son conegudas coma estelas fugidissas pels aimants dels cèls e coma meteòrs pels astronòms. La sieuna densitat variarà segon la fòrça de la gravitat de Jupitèr en aquel moment aital coma la d’autras planetas del sistèma solar. Pr’aquò de còps, n’i a encara mai.
La comèta Swift-Tuttle foguèt prèp de la Tèrra tanben en las annadas 1079, 1479 e 1862. En aquelas ocasions, la fòrça gravitacionala de Jupitèr ajudèt a modificar l’intensitat de la pluèja d’estelas ,coma ongan se debanarà. Non se poirà veire nat pluèja d’estelas parièra fins l’an 2040.
Divèrses centres d’astrofisica predison que l’intensitat dels meteòrs ongan serà mai granda encara. L’Institut d’Astrofisica d’Andalosia preditz que fins a 500 meteorits per ora poirián èsser vistes en la Tèrra, çò es fins a 10 per minuta.
Aquesta pluèja d’estelas del mes d’agost es una mai de las pluèjas d’estelas que se pòdon agachar en la Tèrra pendent tota l’annada. En desembre se pòdon veire las Geminidas e en genièr las Quadrantidas. Mas la pluèja d’estelas de mejan agost, las Perseïdas, es benlèu, una de las mai famosas pr’amor qu’en aquesta epòca de l’an fa mai de bon temps e la gent a mai de temps per agachar lo cèl pr’amor de las nautas temperaturas.
Se ditz que las Perseïdas an aqueste nom pr’amor que naisson en l’airal del cèl ont se tròba la constellacion de Persèu. E maugrat que ja se pòdon agachar pendent tot agost, la sieuna mai granda intensitat serà la nuèch de l’11 al 12 d’agost e tanben del 12 al 13 d’agost. Lo melhor moment per las agachar serà a partir de miejanuèch, que serà quand la luna serà mai baissa al cèl e la sieuna lutz deformarà mens la sieuna vision. De mai, serà lo moment en lo qual Persèu serà mai naut al cèl e l’observacion serà mai facila.
Qualques conselhs scientifics per aver una bona vision de la pluèja d’estelas son fugir de la contaminacion luminica de las vilas, cercar un endrech amb un cèl fòrça escur e aver paciéncia pr’amor que la vista umana a de besonh fins a 20 minutas per poder veire melhor en la foscor e agachar melhor la pluèja d’estelas. Bona agachada !
Christian Andreu
