En L’Estat espanhòl vesem l’arribada de la nacion-estat. La nacion-estat es intrinsicament ligada al capitalisme. La crestianitat europèa èra constituida de principalitats feudalas. Las guèrras medievalas èran pas, pasmens, entre nacions, mas entre princes. Pel paisan, las gents d’un autre vilatge èran d’estrangiers. Al nivèu de la noblèssa e de la Glèisa, lo latin remplaça los vernaculars de la comonalitat. Èra lo lengatge d’administracion, de lei, e de diplomacia a travèrs la crestianitat.
Totes, maugrat las garrolhas frequentas entre princes, èran units per la fe catolica. La guèrra de Cent Ans, per exèmple, foguèt pas una guèrra entre França e Anglatèrra, mas entre los reis de França e d’Anglatèrra. S’abitavatz en França, mas vòstre sénher feudal èra leial al rei d’Anglatèrra, aquò èra tanben vòstra leiautat: a vòstre senher!
Las nacions son arribadas ab lo sistèma capitalista. Son los units de la classa capitalista sus la scèna mondiala. La nacion-estat es lo camp armat de la classa capitalista d’aqueste camp contra elas dels autres camps, dichs “nacions.” Cada camp capitalista es en rivalitat, en competicion per l’acumulacion de capital, ab totes los autres. Quand las barrièras a-n-aquela acumulacion devenon impossiblas de brisar sens la violéncia, la guèrra s’esclata.
Dins cada nacion-estat, la majoritat de la populacion, la classa economicament esclavada – lo proletariat , classa obrièra – es indoctrinada, de l’enfança, dins lo patriotisme, que va contra sos verais interesses de classa e assegura a la borgesiá que l’esplecha son sosten e sa leiautat dins las guèrras contra la borgesia d’autras nacions-estats.
Èra aquesta dissolucion e destruccion de la crestianitat al sègle XVIen , e son remplaçament per las nacions-estats qu’espaurugava los umanistas. Los dos umanistas mai famoses son Thomas More (canonisat en 1935) e son amic Erasmus de Rotterdam. More escriguèt e publiquèt un roman socialista, “Utopia”, qu’èra fòrça popular. Al subjècte d’un iscla comunista (aprèp l’imaginacion de More), lo roman es una critica dels mors e de la realitat de la vida en l’Anglatèrra dels Tudors. Erasmus, correspondant de More, publiquèt tanben un obratge esposant una vista reformista de la Glèisa, mas restant catolica.
Es indicatiu de l’ostilitat de l’Estat espanhòl – la primièra nacion-estat – al movement umanista, que las òbras de More e Erasmus, acceptadas coma catolicas alhors en Eurèpa e portant la signatura de la Glèisa romana, èran nonpercant proibidas dins l’estat espanhòl!
Mas foguèt en l’Anglatèrra de More que jogaria la mai afrosa destruccion de totas! Aquela, l’establissament de la nacion-estat anglesa e l’eradicacion de son passat medieval e de tot que lo pòble amava e compreniá , e cresiá, despuèi un millenium.
Avèm vist cossí lo trionf d’Enric VII Tudor a Bosworth creava la monarquia absoluta e transformava la noblèssa en de lacais inefectuaus del rei. Enric aboliguèt las liverias privadas (lo drech dels nòbles de mantenir las armadas privadas, leialas solament a lor sénher e portant sas colors).
D’ara endavant totes los angleses deurián èsser leials solament al rei. Aqueste foguèt pas acceptat sens la resisténcia, e lo regne d’Enric VII èra marcat per plusors revòltas sus la part de nòbles resolguts de lo renversar. Mas Enric trionfèt sus totes.
La secesion anglesa de Roma
Son filh, Enric VIII, foguèt coronat en 1509. Pendent la primièra mitat de son regnat, era especialament fidel al papa, mas èra tanben enviós de las riquesas del clergat e en particular dels monasteris. Èra tanben dessesperat d’aver un filh, son esposa Catalina d’Aragon li donent qu’una filha, Maria.
Fasent appel al papa per una dispensacion del maridatge, foguèt refusat. Atal se diguèt justificat, e sasiguèt las tèrras de la Glèisa, s’apelent lo cap de la Glèisa en Anglatèrra. Seguissiá la destruccion dels monasteris, e de totas las institucions qu’avian estat al centre de la vida cotidiana, religiosa e culturala, del pòble anglés despuèi los sègles.
Los que s’opausavan al rei èran tuats: decapitats, penduts o brutlats. Thomas More refusèt de metre son nom al vot de supremacia (lo vot administrat a cada oficial del rei, proclament Enric lo cap de la Glèisa anglesa). More foguèt mes a mòrt per decapitacion, sa testa mesa sus una pica per tot lo mond a veire. (Dins la cela a costat de la cela ont More foguèt incarcerat pendent son procés i avián dos presonièrs, monges. Lors crits d’agonia èran entenduts jorn e nuech. Los dos foguèron correjats dins los corsets inventats per inibir la defecacion, e foguèron forçats de manjar tota la jornada. Atal foguèron laissats morir).
More èra pionièr del movement socialista/comunista e tanben del movement pels drechs d’autres animals. Com umanista, èra per l’union de las gents a travèrs las frontièras. Vesiá lo latin coma la lenga emplegabla pr’aquò. Son crestianisme, reflechissent l’union dels pobles, èra lo catolicisme medieval dins lo qual sa vida èra cultivada, e aquesta fidelitat li costèt sa vida.
A travèrs lo reialme, los preires e los monges refusent de prener lo vot, foguèron brutlats, o penduts e esventrats. Las religiosas foguèron forçadas de se maridar. Los ostals de religion e los monasteris escrasats, los libres precioses e las obras d’art destruchs.
La destruccion e la barralha de las tèrras de la Glèisa (donadas als lacais del rei) metent fin a las fondacions socialas qu’avián sostengut lo pòble pendent los sègles. La literatura, l’art, conneisença (I compresa la conneisença medicala), tot era destruch. Lo famós tombèu de S. Tomas Becket a Cantorberi, lo cèntre de la vida esperitala del pòble despèe l’an 1170, qu’aviá inspirat los famoses contes de Jaufre Chaucer, foguèt tanben victima de l’avaricia del rei.
(Veire William Cobbett, “La Reforma protestanta en Anglatèrra e Irlanda.”)
Mas tot aquò èra gaire inspirat pel protestantisme – ne’n parlaram mai tard – car Enric èra pas protestant. S’apelava encara catolic, e mandèt los protestants e los catolics ensems al lenhièr!
Las barralhas cubrissián tot lo país. Los paisans foguèron expulsats de la tèrra. Çò d’arable foguèt remplaçat per de pastura. La tèrra, barralhada, foguèt donada als lacais del rei – una borgesia rurala! Lors descendants son encara los proprietaris d’uèi. Los paisans, I aviá un còp los sèrvs – garantits la tèrra per lor vidas entièras –
Foguèron expulsats en massa. Inondèron las vilas per cercar lo trabalh salariat a las mans de la borgesiá. Per la màger part respossats, devenguèron mendicants, persecutats per las leis de mai en mai ferotjas contra los paures. Aquestes, los paisans expulsats, son los nòstres avises, los avises del proletariat.
Anthony Walker*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
