La recenta descobèrta d’ua navèra particula de lutz que poderé estar la clau entà compréner miélher la matèria escura de l’univèrs. Aquesta particula subatomica desconeishuda per abans que poderé estar la pròva clara d’ua cincau fòrça de la natura. Mantun fisician de l’Universitat de Califòrnia qu’ac confirmèn en la revista Physical Review Letters.
“S’ei vertat e qu’ac ei, b’ei revolucionari”, çò confirmè Jonatahan Feng, professor de Fisica e d’Astronomia. ”que sabem despuish annadas que i a quate fòrças dens l’Univèrs : gravitacion, electromagnetisme e las fòrças nuclearas hòrta e febla. Que cau adara har mei d’experimentacions – çò soslinhè Feng- mes la nosta comprenença de l’Univèrs e de l’unificacion de las fòrças com la matèria escura, que cambiarà totaument”.
Aquesta descobèrta que’s tròba las originas en 2015, en l’Academia de Sciéncias de Hongria en cercar fotons escurs, uas particulas que poderé miar los scientifics a la matèria escura.– 85% de la massa de l’Univèrs que n’ei hèita – Los hongrés que descorbín ua anomalia radioactiva qui obrí lo debat sus l’existéncia d’ua particula de lutz 30 còps mes pesuga qu’un electron. Mes qu’i avèva enqüèra un dobte, èra ua navèra fòrça o ua particula de matèria navèra e pro ?
Debat obèrt entaus californians
Ua equipa de scientifics de l’Universitat de Califòrnia que contunhè las esperimentacions dab totas las informacions que los scientifics hongrés avèvan e dab donadas d’autas experimentacions tanben. E que prepausèn ua navèra teoria qui parlava d’ua navèra fòrça en l’Univèrs.
Aquesta equipa que podó demostrar que la navèra particula n’èra pas un foton escur mes un boson X protofisic. Açò que vòu díser que se la fòrça electrica qu’ageish normaument suus electrons e protons, aqueth navèth boson n’interageish pas sonque dab los neutrons e electrons e en nivèus precís sonque. Timothy Tait, cap d’aquera equipa, que confirmè que non i avèva pas en tot l’Univèrs ua auta particula dab las medishas caracteristicas.
“Qu’ei ua particula qui n’ei pas pesuga – çò diguó feng – los laboratòris que l’averén poduda descorbir 50 ans a e ne sabem pas perqué aquesta descobèrta ne’s hasó pas abans. Dilhèu pr’amor qu’ei ua particula hèra leugèra. Adara, mantun gran laboratòri peu planeta qu’i tribalhan”.
Segon aqueths scientifics aquera descobèrta que poderé obrir la pòrta sus ua navèra fòrça de l’Univèrs com ua mustra d’ua de las mei grana e fondamentau fòrça universau. Segon Feng que poderé aver un sector escur dab las soas pròpias fòrças e matèrias. Aqueth sector escur que’s poderé manifestar per ua fòrça protofobica e aquò qu’ajudaré hèra d’aver ua comprenença mei bona de la natura de la matèria escura.
La Redaccion
