Los exemples del Japon, de la Russia e de la China nos mostran que la revolucion capitalista a pas besonh de la borgesiá. Èra pas necessari per los autres païses de copiar los exemples de la Granda Bretanha e de França.
Lo poder novèl e expansionista, los Estats Units, aviá devastada la populacion de balenas dins l’Atlantic, e tornèt son ambicion vèrs lo Pacific. Atal, tornèt vèrs los ports de Japon.
Coma avèm ja vist, lo Japon s’isolava de la rèsta del mond despuei lo sègle XVIIen. A-n-aquela epòca, los poders europèus èran pas capables de provocar los barons (daimyos) japoneses. Mas tot aquò èra plan diferent tre lo sègle XIXen. Una novèla situacion entièra, gràcias a la revolucion industriala occidentala, èra enfin la realitat. Tre las annadas 1850, los Estats Units avián mandat al Shogun un avertissament grèu. Las naus de guèrra foguèron mandadas al pòrt de Yokohama. Lo Shogun foguèt obligat de las respectar, e lo comèrci foguèt establit, los pòrts japoneses dubrits. Los clans samurais, los mai poderoses, foguèron furioses.
La revòlta de 1867
Tre l’an 1867 se levèron en revòlta, menats pels daimyos (senhors feudals) de l’oèst, Satsuma e Choshi. Foguèt una guèrra civila fòrça sanglanta. Lo shogun, un enfant, foguèt obligat de far son abdicacion en 1868. Sos commandants los mai fidèls, lo Shinsengumi, refusèron lo novèl govèrn Meiji, e establiguèron una republica shogunata sus l’iscla d’Ezo (Hokkaido) que durèt doás setmanas.
L’emperaire foguèt transferit de sa seclusion religiosa a Kyoto e foguèt installat coma cap d’estat a Edo, renomat Tokyo. Mas los clan samurais, victorioses, se trobavan fàcia a un dilema. D’efièch, s’èran deseritats! Obligats de demandar l’ajuda de la borgesiá per la quala eles, los samurais, avián un grand mesprés – per l’industrialisacion del Japon, e per l’establiment d’una armada modèrna afin de se confrontar als poders occidentals – los clans se trobavan lançats dins la pubella de l’istòria. Avián facha la revolucion politica, e ara se trobavan eliminats per la revolucion economica e industriala!
A lor torn, alara, los clans qu’èran, dètz ans abans pro-Meiji, se levèron en revòlta tre l’an 1876. Aquesta revòlta Satsuma foguèt menat per Saigo Takemori, l’eròi de la Restauracion Meiji. Son armada de rebèls foguèt chaplada per l’artilhariá e las mitralladoiras de la novèla armada imperiala. La classa samurai foguèt dissolta, sas tèrras sasidas. Compulsats de devenir proletarians dins las usinas novèlas de la borgesiá japonesa, o morir dins las carrièras, un grand nombre se suicidèt.
Lo capitalisme japonés fasiá un grand progrés, e Tokyo foguèt enfin capable de se legar ab los poders europèus dins lor assaut sus l’empèri chinés.
En 1900 la dinastiá mancho a Peking faguèt son darrièr apel a son pòble de luchar contra l’aggression europèa, e la revòlta dels “Boxaires” foguèt autorisada. Aquesta foguèt tanben escrasada. Las armadas britanica, francesa, russa, alemanda, americana e japonesa s’ocupavan de Peking e lo pilhavan d’una ferocitat orribla.
Anthony Walker*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
