Los faidits foguèron de cavalièrs e de nòbles occitans que se vegèron despossedits de sas tèrras e fèus pendent la crosada francesa de 1209. Acusats de faidiment per èsser de catars o per refusar d’ajudar los crosats, luchèron pendent d’annadas contra la Gleìsa e la Corona de França. Chabèrt de Barbairan foguèt lo comandant faidit del castèl de Querbús, que tombèt en mai de 1255. Foguèt benlèu lo darrièr cavalièr faidit occitan conegut. Aprés Barbairan, la crosada foguèt oficialament finida.
Foguèt doncas un nòble sens d’astre. Chabèrt de Barbairan, nascut en l’an 1185 al castèl d’Alaric (en francés Miramont), prèp de Carcassona. Es estat considerat per sa lucha contra los franceses e la Glèisa coma un dels darrièrs cavalièrs faidits. Es vertat que, de segur, après Barbairan, i aguèron mai de nòbles faidits mas son nom es pas conegut. E sa vida li balhèt lo nom de Lo Leon de Combat.
Filh de nòbles considerats coma catars, Guilhèm de Chabèrt de Barbairan e la senhora de Cabanac, sa vida es fòrça pauc coneguda fins a l’an de la crosada, en 1209. Quand arribèron los crosats, lo castèl d’Alaric foguèt conquistat e encara rai que Chabèrt poguèt fugir per salvar la vida. Maugrat tot, poguèt tornar conquistar lo castèl lo quite an. Totun, abans de finir 1209 l’aviá tornat perdre davant los crosats.
La reaccion de Barbairan foguèt drastica. Ordenèt una contraataca e aital poguèt prene un autre castèl: Montlaur. Un nòble èra pas un nòble sens de tèrras e de castèl. Mas los crosats decidiguèron tornar l’atacar e en 1210 aviá perdut lo castèl.
Los fachs èran clars. La Glèisa catolica aviá acusat sa familha de catarisme e avián ordenat de los despossedir de sas tèrras. Los Barbairan, coma d’erètges, avián drech a res. Totun, encara i aguèt d’espèr.: lo rei catalan Pèire I aviá decidit protegir lors nòus vassals occitans e decidiguèt d’aufrir batalha. Caliá luchar a Murèth. Èra l’an 1213.
La resulta militara de Murèth es de totes coneguda. L’espèr tombèt tornarmai per los occitans. Los crosats contunhèron de chaplar la populacion del país, coma ja avián fach a Besièrs e confiscar de vilas e de castèls, de primièr Carcassona e apuèi arribariá l’ora de Tolosa…
Per fòrça decidiguèt Barbairan de menar una vida de faidit. Dintrarà al servici del mai grand nòble occitan qu’encara resistissiá aprés la mòrt del rei catalan Pèire e l’abandonament dels catalans: Raimond VI de Tolosa. Pr’aquò participèt al sètge d’aquela vila pendent 1218 e en una de las paucas batalhas ganhadas pels occitans, Basièja (1219).
Camin de l’exili
Après la batalha de Basièja, ont l’armada de Raimond VI de Tolosa e Raimond-Rogièr de Fois podèron chaplar totalament una armada crosada dirigida per Foucault de Berzy, semblèt que l’espèr tornava. Los occitans avián capitat a camp dubèrt contra los crosats. La desfacha crosada foguèt giganta. La lucha podiá contunhar.
Totun, ja fasiá mai de 10 ans que los occitans luchavan (mai que mai ara ja per la pròpria subrevivéncia coma nacion) e las gènts èran fatigadas. I aguèt pas una contraataca generala. Los nòbles contunhèron sens s’unir. Benlèu pr’aquò l’espèr tombèt tornarmai e Chabèrt de Barbairan decidiguèt marchar a l’exili. D’ans puèi es al servici de Nuno Sanç I de Rosselhon e Cerdanha, un comtat catalan a l’autre costat de la frontièra.
Ailà Barbairan començarà de ganhar un nom pròpri. Serà nomentat comandant de la garnison de la vila catalana de Perpinhan e son valor serà reconegut après las defensas de la vila contra las atacas de Guilhèm II de Montcada e Bearn.
Perpinhan, a l’epòca, ja èra un luòc d’amassada de desenats de faidits, que cercavan de refugi a l’autre costat de la frontièra politica. Entre plusors autres occitans catars o de faidits fugits per la crosada, Chabèrt de Barbairan trobèt ailà Olivièr de Tèrme e Raimond de Trencavel. Faran amistat pendent d’annadas e solament la rendicion personala dessepararà aqueles amics.
Dètz ans mai tard Barbairan marcharà a la conquista de Malhòrca per Jacme I, rei dels catalans, Nuno Sanç i participarà e dins sa armada i serà Chabèrt de Barbairan. La guèrra demorarà tres annadas e lo cavalièr faidit lucharà al costat del rei a Portopí. Pr’aquò e d’autres fachs serà recompensat amb de tèrras al Rosselhon e Fenolheda (ont i aviá lo castèl de Puèglaurenç). L’òra serà arribada per se maridar.
Finida la guèrra de Malhòrca, lo Leon de Combat, ara tornarmai amb un castèl pròpri e de tèrras, maridarà amb Sibilla Parcols, que li donarà dos filhs; Chabèrta e Guilhèm. Assajarà de viure la patz mas los evenements futurs tornaran lo menar a la guèrra e la lucha contra los sieus enemics de totjorn: la Corona francesa e la Glèisa catolica.
Revòlta generala al Lengadòc
En 1240 Chabèrt de Barbairan a prèp de 60 ans. Comença d’èsser un cavalièr vielh. Totun, la crida generala a la revòlta demanda la sieuna ajuda. Al Lengadòc Raimond de Trencavel vòl tornar conquista la sieuna vila perduda: Carcassona. Una armada es creada e los occitans començan tornarmai lo camin de la conquista de son país. Tomban Aguilar e Montreal e es destrusida l’abadiá de Montoliu. Barbairan remembra quora èra jove e los crosats ataquèron lo castèl d’Alaric e sa familha. Cossí perdèt las tèrras fa mai de 30 annadas. Amassèt d’òmes e marchèt vèrs Carcassona. Ailà i retrobèt son vielh amic Olivièr de Tèrme.
Lo sètge de la vila comencèt en setembre. Mens d’un mes puèi arribèt una armada francesa. Raimond de Trencavel decidiguèt de fugir. Dos ans puèi, encara, sosten lo revòlta d’un autre nòble faidit, Raimond VII de Tolosa. Totun, lo prètzfach finiguèt de manièra parièra e aprés la rendicion Barbairan decidiguèt tornar a Rosselhon.
Un cavalièr occitan faidit e excomunicat
La lista dels nòbles e cavalièrs revoltats es coneguda per la Corona de França. E la Glèisa decidirà començar d’excomunicar totes los que son pas amb lo rei francés. Entre aqueles i a Chabèrt de Barbairan que, ara, poirà pas tornar al Lengadòc per doas rasons: es cercat per traïson per l’armada francesa e per excomunicacion per la populacion. Cal dessaparéisser un temps e cercar de nòvas escasenças.
L’excomunicacion catolica demorarà cinc ans. En 1247 divèrsas negociacions politicas menaràn a la fin de l’excomunicacion papala e lo perdon de la Glèisa. Fasiá tres annadas que Montsegur èra tombat e las gents contunhavan de dire que dins lo castèl de Barbairan i arribavan encara de catars e de faidits. Es pro coneguda la lucha de Barbairan contra la Glèisa e la Corona.
Maugrat lo perdon papal Barbairan a jamai reconegut lo rei de França coma sobiran. Lo Comte de Rosselhon, abans de morir, li donarà lo castèl de Querbús per protegir lo territòri, encara catalan, de la region, d’atacas francesas. Ailà arriban de bons òmes e de faidits. E la colèra del rei francés es, de mai en mai granda.
La conquista d’un castèl catalan
Maugrat çò qu’a dich l’istoriografia francesa pendent d’annadas Querbús es pas un castèl catar. Es solament un castèl situat en territòri catalan e qu’a Chabèrt de Barbairan coma comandant. Enemic declarat del rei de França. Quora la corona decidirà de lo conquistar enviarà un vielh amic de Barbairan, Olivièr de Tèrme, que en 1245 èra estat perdonat per la Glèisa mas atanben pel rei francés. E per aver lo perdon reial caliá ajudar lo monarca.
Es l’an 1255 e lo Prat dels Cremats de Montsegur es luenh al temps (1244). Olivièr de Tèrme vòl ara conquistar Querbús per lo rei de França. Coneis lo territòri e coneis encara melhor son vielh amic Chabèrt de Barbairan. Lo cavalièr faidit, maugrat son edat, es estat nomentat comandant del castèl, un castèl de la Corona d’Aragon e qu’a coma sobeiran lo rei catalan Jacme I. E decidís luchar.
Lo sètge, totun, demorèt pas gaire. Divèrsas setmanas aprés los soldats franceses capitan de trobar un camin per conquistar Querbús. Barbairan pòt pas mai resistir. Se vòl salvar la vida dels sieus òmes cal se rendre. E negociarà. La capitulacion lo menarà directament a la preson reiala.
Amb mai de 70 annadas e aprés tants ans de lucha , l’astre sembla aver abandonat lo darrièr cavalièr faidit. Cossí poiriá sortir d’una preson reiala l’enemic de França pendent 40 annadas ? Lo sieu es sobeiran, Jacme I, rei dels catalans, aragoneses e malhorquins e dempuèi fa pas gaire atanben de valencians.
Pr’amor que lo monarca catalan vòl finir l’afar occitan d’una manièra definitiva. Amb lo Tractat de Corbeil, lo rei de França reconeisserà que Catalonha es un país independent ( los franceses o avián jamai reconegut dempuèi la naissença politica d’aquela nacion en 988 e la sieuna independéncia reala, que demorariá dins l’an 1714). E Jacme I donarà Querbús a França e d’autres castèls de la frontièra ( tanplan Puèglaurenç). E desbrembarà per totjorn qu’un jorn Occitània e Catalonha foguèron la quita nacion culturala, sociala mas tanben politica.
I a un darrièr ponch pas escrich dins las negociacions: lo Leon de Combat, lo senhor de Puèglaurenç e Querbús merita la libertat. Pòt pas èsser d’una autra manièra. Los rosselhoneses e Jacme I renonciarán pas a aquò. Per la corona francesa es un afar pichon. Chabèrt de Barbairan tornarà d’èsser liure per tornar a sas tèrras catalanas.
Lo darrièr cavalièr occitan faidit, Chabèrt de Barbairan, rebèl totjorn a França e la Glèisa e fisèl a Occitània, viurà en patz encara 20 ans mai. Contunharà de recebre de fugitius occitans e de bons òmes fins la sieuna mòrt. Son nom uèi es celèbre, mas es solament un mai dins una lista de nòbles faidits sens de tèrras que luchèron fins que lors noms foguèron desbrembats dins l’istòria d’Occitània e d’Euròpa: Chabèrt de Barbairan, Jordan de Cabaret, Pèire de Cucunhan, Raol de Laura, Pèire Rogièr de Mirapeis, Gerard de Niòrt…
Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
