Es l’ongrès Ernő RUBIK (neissut en 1944 a BUDAPEST) que dins leis annadas 1970 a creat lo famos cube. Despuei sa comercializacion en 1977 n’en trobem dei centenas de milions de per lo monde. Aqueu cube es format de 27 cubes d’aresta 3 còps mai pichona qu’aquela dau cube. 7 son fixes, lo centrau, e 6, que son sus sei 6 faças. Lei 20 autres son movendis, 8 ai cimèus, 12 sus lei faça dau grand.
Un sistèma originau permès de faire virar lei 20 cubes colorats amé 6 colors : blanc, jaune, arange, roja, verd, blu. La toca d’aquèu rompi-testa es d’aguer lei 6 faças dau cube de Rubik mònòcoloradas après que l’ensem siegue estat tot mesclat. Li a un pauc mai de 43 biliards de possibilitats, valent a dire mai de 43 miliards de miliards.
De per lo sisteme de ròtacions, lo cube de Rubik aparten a la teoria dei gropes [cf Evariste GALOIS 1811-1832, defunctat dins un duel]. Es sonat Rub, es un sote-grope dau grope G, engendrat per lei ròtacions dei 20 cubes. Per n’en sache mai dau costat matematic, veire « Le Rubik’s cube, groupe de poche » dau matematician dau CNRS Pierre COLMEZ, qu’es fòrca ben fach (2009).(1)
De nombros algòritmes son estats establichs per la rèsolucion dau problèma, es estat demostrat qu’era possible d’obtenguir lei 6 faças mònòcoloradas amé soncament 20 moviments. Se pòu veire cai-dessota lei records umans despuei l’origina : Passats de 22,95 secondas en 1982 a 4,74 secondas en 2016.
Li a gaire de temps, lo 9 de novembre de questa annada 2016, es un ròbòt qu’a largament despassat lo darrier recòrd uman, en 637 millisecondas o 0,637 secondas.Lo cube realisat per quest recòrd es un modèle especiau per aguer lo mens de fretament, reconèigut per l’associacion « World Cube Association ».
Es un ingenior alemand, Albert BEER, qu’a mès au ponch aquèu ròbòt sonat « Sub 1 Reloaded ». Un ordinator es programat gracias una camera per identifiar lei colors, puei de calcular lei manipulacions necessarias per obtenguir lei 6 faças mònòcoloradas, alora dei motors tras a trac fan virar lei cubes en un vintenau de moviments.
http://www.generation-nt.com/robot-sub1-infineon-rubik-cube-record-infineon-actualite-1935507.html
(1) Pierre COLMEZ
Cronica de *Joan-Glaudi Babois
Mesa en page d’Hervé FOUÉRÉ
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
https://webusers.imj-prg.fr/~pierre.colmez/publications.html
