Un dels grands felins de la planeta es tanben l’animal qu’a lo recòrd de velocitat mondiala: lo guepard (Acinonyx jobatus). Descobèrt en 1775, la sieuna populacion davala de mai en mai. Totun, l’Union Internacionala per la Conservacion de la Natura (UICN) l’a classat solament coma espècia vulnerable. Familia lonhana son los pumas (Puma concolor) e lo jaguarundi (Puma yagoarondi) americans.
Es desparièr d’autres felins pr’amor de las sieunas urpas, que son semiretractilas. Aquò vòl dire que las utiliza per se balhar acceleracion e pas per pojar als arbres o trocejar la noiridura. Precisament pr’aquò lo sieu abitat es menaçat totjorn pr’amor qu’a de besonh grandas extensions de terren per poder caçar las sieunas predas.
L’avança dels terrens agricolas e industrials l’afècta plan e, de mai, es una espècia fòrça tímida. D’autras espècias de felins coma lo leopard (Panthera pardus) pòdon s’adaptar d’una manièra mai aisida a viure prèp dels umans. Lo guepard pòt pas.
Aquesta espècia es estada caçada dempuèi fa 4000 ans. En aquela epòca los ancians egipcians los caçavan per los utilizar per la caça o coma simbòl d’status social. La sieuna desparicion de fòrça lòcs a coma origina qu’encara uèi lo jorn son caçats per los adaptar coma animals de companhia. En aquò, l’èsser uman a pas cambiat brica.
La caça mai rapida
La sieuna velocitat es la caracteristica mai fondamentala. Pr’aquò necessitan d’espacis dubèrts e amb fòrça visibilitat. Rauban pas predas d’autres animals e se l’environament es pas perfièch pòdon se nafrar, çò que comporta una mòrt fatala per fam. Caçan antilops de mesuras mejanas e arriban al recòrd mondial de velocitat en los caçar: mai de 110 quilomètres/ora.
Totun, se pòdon , se sarran a la preda fins èsser a solament entre 300 e 100 mètres. Après començan la corsa e se lançan sus la preda. Après lo tresen saut ja son a 45 quilomètres/ora e s’an bon astre la persecucion serà solament de paucas minutas. En tot i arribar l’estofarà e demorarà entre 5 e 50 minutas, per èsser fatigat, a començar a manjar.
Maugrat aquò, d’autres grands predators africans pòdon aparéisser e li raubar la preda. Pr’aquò manja fòrça e lèu lèu. Es sabut que pòt arribar a manjar fins a 10 quilogramas de carn d’un còp. Mas tanben pòt arribar a pèrdre entre 10% e 50% de las sieunas predas. La norma generala es un 20%.
Los guepards pòdon aver filhs pendent tot l’an. Aquò a coma causa que solament n’i a 6.700 en tota la planeta, çò es una populacion fòrça reduida. L’escasença de poder aver pichons pendent tota l’annada ajuda la diversitat genetica de l’espècia. Après tres meses de gestacion, la maire aurà entre 3 e 5 pichons fòrça sensibles a las atacas de leons e iènas.
Alavetz la maire farà atencion totjorn dempuèi un pueg. Vòl aital saber lèu se i an predas o d’autres predators que los poirián aucir. Se la maire caça pas un solet jorn los pichons pòdon arribar a morir de fam. Mas qualqu’unas pòdon criar la majoritat dels pichons. Son paucas mas aquò a permés l’espècia contunhar fins uèi lo jorn. Demoram qu’aquò serà aital pendent centenats e milièrs d’ans mai. Aquesta es una de las espècias de felins mai polidas que i a en la Tèrra e ben s’o merita.
Christian Andreu
