Vivèm temps malaisits. N’i aviá pas pro amb avisar que sèm al començament d’una de las mai grandas extincions animalas que i a agut jamai en la planeta Tèrra. La sièisena. L’opinion publica mondiala vòl pas res creire. Res far. L’umanitat es aital. Sèm tristes: lo dimars 16 de març de 2018 moriguèt Sudan, lo darrièr rinocèros blanc del nòrd african. I a pas cap mascle mai. Solament doas femelhas. Sudan èra lo darrièr mascle.
Tot aquò arriba del Centre de Conservacion Animala d’Ol Pejeta en Kenya. Dimars moriguèt Sudan, lo darrièr mascle d’aquela subrebèla espècia mamifèra. Sudan aviá mai de 45 annadas – normalament vivon entre 30 e 40 ans – e ja fasiá temps los veterinàris del centre avián avisat qu’aviá una infeccion en la pauta drecha plan grèva. E los veterinaris volián pas lo laissar patir mai. I aguèron mai complicacions e lo laissèron morir en patz. La sieuna es l’istòria d’aquela espècia mas atanben l’istòria de l’egoïsme uman.
Sudan èra nascut en 1973 e ja alavetz èra un dels quatre darrièrs rinocèros blancs del nòrd – que demoravan en païses coma Sudan, Chad o Uganda – que i aviá al mond. E, a mai, èra lo darrièr mascle viu de l’espècia. Pr’aquò los scientifics volguèron pas parlar encara de l’extincion d’un dels mai grands mamifèrs d’Africa. Encara i aviá espèr. L’umanitat encara èra umana. Totun, qu’aprés arribar al centre d’Ol Pejeta desvolopèt una infeccion en la pauta drecha de darrièr pr’amor de l’edat. Foguèt aquela la causa de sa fin.
Una decision futura pauc morala
Ara, qu’arriba la noticia de l’eutanasia del rinocèros Sudan pr’amor que podiá pas mai marchar drech sens tombar, los scientifics tanben anoncièron que lo sieu material genetic serà utilizat per ensajar futuras reproduccions de las doas darrièras rinocèros femelhas de l’espècia qu’encara vivon. Aquò vòl èsser fach amb las mai avançadas tecnologias. Mas la question ara es cal o far ?
E mai encara, se pòt realament far tornar viure una espècia animala escantida quora ja i a pas mai diversitat genetica ? De còps i a tan pauca diversitat genetica dins una espècia que, maugrat qu’encara i a d’animals vius, l’espècia ja es mòrta. Es pas mai una espècia, es una vision, un remembre de çò qu’un còp foguèt.
Qual serà l’utilitat de far nàisser un o dos rinocèros blancs del nòrd ara ? Far encara mai longa l’agonia d’una espècia per la marrida consciéncia d’an ara los umans ? L’espècia pòt pas geneticament viure mai. Èra abans que caliá aver consciéncia. Ara ja es tròp tard. E alèrta pr’amor qu’aquesta es solament la primièra de las grandas extincions animalas de la nòstra epòca. N’ arribaràn mai e lèu. Ja comença d’èsser tard.
La Redaccion
