Home DIVÈRSES L’AFONDRAMENT DELS OCEANS
L’AFONDRAMENT DELS OCEANS
0

L’AFONDRAMENT DELS OCEANS

0

Lo fenomèn de la dissolucion de l’oxigèn dins l’aiga es un prètz plan naut pels peisses de totes los oceans de la planeta. E ara o pagan. E o pagaràn fins que l’umanitat descobrisca que far mal a l’ocean tanben es se far mal a ela meteissa. Tot aquò pr’amor del contunh espandiment de las zònas mòrtas dins los oceans de la Tèrra.

“Dins los oceans i a de mai en mai de zònas amb mai de pollucion e d’animals que morisson per manca d’oxigèn “.

E òc, pr’amor que l’espandiment d’aqueles airals contunha de créisser –son de regions maritimas totalament o parcialament collapsadas e ont cap mena de vida i pòt pas viure. N’i a de mai en mai, e los scientifics creson ara qu’aquò contunharà fins que se càmbie la direccion environamentala que la planeta seguís uèi lo jorn. Es a dire d’arrestar l’escampatge de produches quimics dins los oceans.

En mai d’aquelas zònas mòrtas, los oceans tanben patisson. Las temperaturas de la Tèrra son de mai en mai nautas, e descreisson los nivèls d’oxigèn dins los oceans e sus las còstas de la Planeta Blava. E aquò es un prètz que las comunautats vivas ja pagan.

D’oceans prèp de l’afondrament

Ara, un nòu estudi publicat dins la revista numerica Science confirma que los nivèls d’oxigèn dins los oceans son de mai en mai reduches. Aquò vòl pas solament dire de problèmas per las plantas e los animals que i demòran mas que tanplan aquò balharà de consequéncias seriosas sus la vida terrèstra, çò an avisat los cercaires.

Dins un ocean normal, las moleculas d’aiga contenon d’atòms d’oxigèn. Aital, los peisses e d’autres organismes pòdon alenar. Las primièras zònas sens oxigèn foguèron trobadas dins d’estuaris –luòcs ont los flumes se trason dins la mar– ja fa mai de 150 ans.

Segon los nòus estudis scientifics l’espandiment d’aqueles airals mòrts contunha de créisser.

“Dempuèi alavetz, çò assolidèt a Live Science l’ecològa marina del Centre de Recèrca Environamentala Smithsonian Denise Breitburg, dins los oceans i a de mai en mai de zònas amb mai de pollucion e d’animals que morisson per manca d’oxigèn. D’oxigèn qu’arriba pas fins a las prigondors maritimas e tanben i a fòrça mai d’acid e d’aiga cauda”.

De mai, una còla scientifica de l’Estudi sus l’Oxigèn dins los Oceans del Glòbe ja confirmèt en 2016 que l’espandiment d’aquelas zònas mòrtas s’agrava. Las aigas qu’an 12 mg d’oxigèn o mens per litre se tròban dins lo Pacific american, dins l’Atlantic african, dins l’ocean Indian, dins lo Pacific nòrd asiatic e sus totas las còstas d’Euròpa, Estats Units e Japon.

“Se i aguèsse una pèrda de 4,5 milions de quilomètres cairats de tèrra productiva totes seriam estonats, çò confirmèt Breitburg. Mas aquò se debana dins l’ocean e es pauc conegut”.

La casuda de l’oxigèn dins los oceans mena a d’estranhas conduchas de peisses e d’autres organismes –i an mai de malautiás e an de problèmas per la reproduccion–. Dins los cases extrèms las zònas s’afondran e totes los organismes morisson. Pauques emigran e trencan l’ecosistèma vesin pr’amor que i a mens de manjar e mai de predators”.

Totun, i a de pròvas materialas que confirman qu’aquela situacion es reversibla. Ara la situacion es plan melhora dins d’estuaris coma lo de Tamèsi a Londres o del flume Delaware – ambedós patiguèron una manca d’oxigèn pendent d’annadas– e ara i a de grandas comunautats de peisses e d’autres animals e de plantas aqüaticas.

Dins la Baia de Chesapeake, en Massachusetts, los nivèls de pollucion del nitrogèn son tombats d’un 24 % e ara i a un aire melhor e mai qualitós. Mas aquò se passa pas dins los oceans. E se sap pas fins a quora resistiràn. Per o resòlver cal una responsa globala amb d’iniciativas e una cooperacion mondiala, e arrestar las emissions de carburants e la pollucion. Tanben, cal protegir cèrts airals e ajudar a la recuperacion dels febles ecosistèmas marins.

“Arrestar aquel fenomèn provocat pel cambiament environamental, çò diguèt Breitburg, serà malaisit e cal una responsa globala. Solament aital arrestarem la pèrda d’oxigèn dins los oceans e la devastacion de la planeta que ne pòt sortir”.

 La Redaccion

Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion.

Christian Andreu Nasquèt a Barcelona en 1972, estudièt jornalisme a l’Universitat Autonòma de Barcelona e son especialitat es la politica internacionala. Parla uech lengas dont l'occitan. A publicat lo libre Art i Lletres a Horta-Guinardó e a collaborat totjorn amb de jornals catalans, bascos e occitans coma La Veu del carrer, El Punt, Egin, A vòste e Jornalet. Es maridat, a dos enfants, Jana e Roger, e demòra a Reus.