Dempuèi l’epòca francesa del Lengadòc, l’institucion qu’aviá somés aquesta region occitana a la corona francesa èra l’Inquisicion. Cal pas dire qu’aquesta totjorn ensajava d’acusar los mai rics e aqueles que’n podia aver mai de profièch. Aital o raconta en son libre 700 ans de révoltes occitanes Gerard de Sède.
En 1303 lo pòble de Carcassona ja es fatigat de tanta repression. Pensa que ja n’i a pro e que los pecats de lors paires ja son estats pagats. E tròp e tot. Aital, causisson lo franciscan occitan Bernat Deliciós coma lo sieu pòrtavotz. Cal informar lo rei de França de tot çò que fa l’inquisicion en tèrras lengadocianas.
Aqueste pren lo camin de França amb d’amics de la causa occitana, Élie Petris, un francés qu’a vist amb los sieus uelhs los otratges qu’an patit los abitants de Carcassona, lo Consul d’Albí, Arnaud García e Pèire Castres, representant de Castres. Amb eles viatja Na Vénias, una dauna de Carcassona violada per un inquisitor.
Seràn recebuts per Felip IV, qu’ordenarà divèrsas punicions contra los inquisitors. Mas vòl pas anar mai enlà pr’amor que “sabiá ben que l’Inquisicion èra un instrument admirable –çò ditz Marguerite Jove, istoriana, -per sometre a l’Estat una província conquistada fasiá pauc e los liberar d’aquesta podiá laissar tot lo Lengadòc tornarmai a la cèrca de l’aventura”.
Aprés la capitada, Bernat Deliciós predicarà en Narbona, Tolosa, Alt, Caunas, Lagraissa, Rebastens. Demanda d’argent per los qui son encara en preson inquisitoriala e suggerís de liberar lo país de l’opression.
Menaça de laissar la corona
En estiu de 1303 lo pòble de Carcassona s’amassa e causís l’insurreccion. Caçant los amics – paucs – dels inquisitors e creman los lors ostals. Balhan còpias d’una presicada patriotica de Bernat Deliciós, desarman los sergents reials e conquistan lo contraròtle de la part baissa de la vila. Après, decidisson causir cònsols ( García, Fransa, Pros e d’autres) e arriban a la preson. I dintran. Son gaireben d’esqueletas vivas. Los cal manjar e lèu.
La revòlta del Lengadòc contra la corona francesa aurà doncas una dimension patriotica desconeguda dempuèi d’annadas. Quand Tolosa e Carcassona lutan contra l’Inquisicion remembran qu’aquesta arribèt al còp que las armadas francesas e la majoritat d’Inquisitors son de franceses. Cal agir e lèu, lo rei arriba a Tolosa en Nadal de 1304 e en genièr arriba a Carcassona. La vila es tota ornada mas l’atmosfèra non es brica bona. Los venguts per veire lo rei solament vòlon una causa: la liberacion de la vila de l’inquisicion. E o cal far saber al rei de França.
Quand lo rei passèja sus son caval per la vila, un òme l’arrèsta. Es Elie Patris, lo francés defensor dels occitans. Lo discors que farà serà pas brica planvengut per lo monarca francés: “Rei de França. Espiatz aquesta paubra vila qu’òm tracta tant durament. E remembratz ben aquestas paraulas: se volètz pas defensar las bonas gents de Carcassona contra l’inquisicion, aquestas se consideraràn pas mai en fidelitat a vos e cercaràn un autre sobiran”.
Cal pas dire, çò escriu Gerard de Sède, qu’aquesta es pas la manièra de formular de planhs a un rei. Felip lo Bèl laissarà la vila sens res dire. Quand los cònsols de la vila li ofrisson presents seràn refusats. L’afronta de Carcassona serà pas jamai desmembrada per lo rei francés.
Lo discors de Patris seriá, benlèu, una manièra de mostrar a la vila de Carcassona que podián pas esperar res del rei francés. Quand lo rei aurà marchat, las bandièras amb la flor e lis seràn trachas e enauçadas las de l’anciana vila de Carcassona. Lo pòble fa fèsta e vòl celebrar. Qué vòl celebrar ? Que Carcassona ara aurà de cercar un autre monarca. E començarà de lo cercar…
Christian Andreu
