Benvolut Nikolai. La matinada del 17 al 18 de Julhet de 1918, un linhatge imperial de tres sègles, los Romanov, acabava de manièra tragica al sosterranh de l’ostal Ipatiev d’Ekaterimburg. La tiá meteissa dinastia qu’aviá espandit Russia amb de monarcas coma Pèire lo Grand o Catarina II. Tu eretères un empèri amb de multiplas nacions, un mosaïc que s’estendiá dempuèi la mar Baltica fins a l’ocean Pacific e ocupava una sièisena part del mond.
Vertadièrament, tu jamai volguères pas reinar. Te sentiás pas preparat ni a nivèl de formacion, ni per lo tieu caractèr. Qualques versions asseguravan que plorères en saber que tu èras lo nòu tsar en disent: “Qué serà de ieu ara? Qué serà de Russia ara?”. Mas las coronas requèn de còps en personas que voldrián pas o son pas estadas pro preparadas. E en aqueles tempses de cambiament social, èra necessari un autre caractèr per condusir Russia. Coratge per emprene de cambiaments e fermetat per governar un empèri tan complèx.
Benlèu lo tieu principal error foguèt pas d’admetre que los tempses avián cambiat. Quitament en Russia. La societat voliá pas de monarquias absolutistas amb un poder basat en una origina divina. Las nòvas classas urbanas e obrièras de Sant Petersborg e Moscòu reclamavan un sistèma parlamentari per desparièrs interèsses, benlèu similar a la monarquia britanica. La creacion de la Duma l’an 1905 èra un cambiament clarament insufisent. Aquela assemblada dispausava d’unas competéncias fòrça limitadas, e totjorn amb la possibilitat de que tu poguesses enebir quina decision que siá e podiás la dissòlvre en quin moment que siá.
Tu deviás permetre que los dreches basics dels russes foguèsson respectats, coma la libertat d’expression, de reünion, d’associacion… Los tieus “vassalhs” volián participar a la vida politica de manièra activa. La repression del Dimenge Sagnant, lo 22 de Genièr de 1905, amb la tuada de 92 personas foguèt un grand error, e fòrça dels tieus “vassalhs” pas te perdonèron jamai. E foguèt l’avançada de la futura Revolucion de 1917.
Fòrça russes acusèron la tiá femna, la tsarina Alexandra, d’èsser la colpabla dels errors en lo tieu reinatge. Vertat es que lo sieu caractèr reaccionari e la siá fèrma oposicion a cap de sòrta de cambiament democratic e parlamentari ajudèron pas gaire. E mai se Alexandra aviá viscut fòrça ans en Anglatèrra e èra neta de la reina Victoria, considerava pas que lo modèl de la monarquia parlamentària foguèsse possible en Russia. Mas en la siá defensa podèm assegurar qu’Alexandra volguèt totjorn un grand futur per Russia.
E malgrat las acusacions per la siá origina alemanda, sabèm que jamai pas volguèt la victòria d’Alemanha pendent la Granda Guèrra (1914-1918). Malgrat qu’Alexandra èra nascuda a Alemanha, èra passada tota la mainadesa al Reiaume Unit, e se sentiá pas alemanda. Dempuèi lo moment del vòstre maridatge, Alexandra se sentiá solament russa. En las cartas que vos escriviatz t’animava de lutar per una Russia mai granda perque foguèsse eretada per lo vòstre filh Alexei. (1)
La preséncia del monge Rasputin, rosiguèt lo tieu ostal e la tiá familha cap a un misticisme excessiu, fòrça aluenhat de las nòvas realitats. E los conselhs politics d’aquel monge, que tu e Alexandra seguissiatz fidèlament, empejorèron la situacion. La siá desaparicion, la del “vòstre amic”, coma lo nomenàvetz en las vòstras letras, foguèt providenciala, mas tròp tard per recuperar una bona image davant de fòrça sectors de la societat russa.(2)
Los russes se sentián fòrça afectats per la desbranda en la guèrra contra los japoneses l’an 1905. Fasiá fòrça sègles qu’una armada europèa perdiá pas una guèrra contra un pòble d’autres continents. L’Armada russa foguèt umiliada, e aquel sentiment afectèt al patriotisme dels russes, e fòrça dels tieus “vassalhs”considerèron que tu aviás pas fach pro per evitar la desbranda.
Per esmendar aquela sensacion, vos impliquèretz fòrça mai en la Granda Guèrra, en collaborant la tiá femna e las tiás filhas en ajudar dins los espitals als ferits de guèrra, e en cedint qualque palai coma espital. Tu meteis anères a la tèsta de batalha amb lo tieu filh Alexei, mas l’armada russa èra pas preparada per una guèrra d’aquelas dimensions, e las decisions militaras acabavan en fracàses davant l’armada alemanda. Per tu foguèt fòrça dur t’afrontar en lo camp de batalha amb lo tieu cosin e amic, lo kaiser alemand Wilhem, mas las guèrras trincan de còps amistats.
Benlèu te n’avisères pas de la realitat fins a l’inici de la Revolucion e la tiá pèrda del tròn en Febrièr de 1917. Los tieus supòrts èran escasses. En aquel moment se vesián tròp alunhadas las glòrias de l’an 1912 que commemoravan los tres sègles de l’arribada del tieu linhatge al tròn de Russia, amb de celebracions pertot l’empèri, acompanhada d’una bona estabilitat economica per las bonas culhitas al camp. Après 1917 solament dispausavas de la solitud de las mansions ont èras retengut amb la tiá familha, susvelhat per de soldats, en esperant benlèu un cambiament dels eveniments, que jamai pas succediguèt.
Tu deuriás pas d’èsser estat executat. Ni tu ni la tiá familha. Los tieus errors foguèron importants, mas te meritavas pas aquel puniment. L’istòria e los eveniments vos rosiguèron. Desiri que lo pòble rus, amb lo passatge del temps e l’istòria, t’aja perdonat e t’aja vist cossí te meritas, coma un òme que voliá una granda Russia, mas que se confondèt, perque èra pas estat plan preparat.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
(1) Alexandra considerava los reialmes coma un patrimòni dels sobirans, coma pensavan los monarcas de l’Ancian Regim. Doncas, la tsarina voliá una Russia mai granda e poderosa, perque èra lo patrimòni dels Romanov e l’eiretatge dels sieus filhs.
(2)Rasputin foguèt assassinat lo 30 de Decembre de 1916 per unes nòbles, qualques parents dels Romanov, en un assag desesperat per netejar l’image de la monarquia.
