Uèi 11 de setembre de centenats de milièrs, benlèu de milions, de catalans tornaràn sortir en de carrièras per demandar l’independéncia d’una nacion qu’existiguèt tre fa pus de mil ans. Mas de perqué precisament uèi ? Qu’es çò que los catalans vòlon pas desbrembar que se debanèt atanben un 11 de setembre mas de 1714 ? Una batalha plan coneguda pels catalans mas benlèu pauc coneguda pels fraires occitans. Pr’aquò cal atanben o rebrembar.
Pendent aquela batalha, la batalha de Barcelona, que tombèt, mas pas a l’assaut, contra una armada gigantassa d’espanhòls e d’occitans e de franceses (pr’amor que i avián plusors regiments occitans que i participèron en tot aubedir las òrdres del rei francés Loís XIV) foguèt destruch gaireben un tèrç de la vila e s’estima que los aabitants de Barcelona (qu’a l’epòca èran 20.000 personas) perdèron mai d’una quatrena part de la populacion pendent los meses de julhet (quora comencèt lo sètge) e l’11 de setembre d’aquel an (quora tombèt la vila aprés se produsir una rendicion mas pas incondicionala coma l’istoriografia espanhòla contunha d’afirmar uèi lo jorn).
A mai i aguèron prèp de 15.000 mòrts dins las armadas de las coronas espanhòla e francesa e gaireben 9000 mòrts entre los òmes de l’armada catalana. Amb la casuda de Barcelona finiguèt çò que mantuns istorians internacionals reconeisson coma la Guèrra de Secession espanhòla, que demorèt entre 1705 1715. Una guèrra que, durant la sieuna fasa iniciala impliquèt fòrça estat europèus coma lo Sant Empèri Roman Germanic, Àustria e Ongria, Olanda e Portugal e Savòia atal coma Catalonha, País Valencian, las Illas Balearas e Aragon – çò que finís políticament aquel moment encara èra la Corona d’Aragon – e Anglatèrra contra Castelha e l’estat francés.
Per ansin, e apuèi abandonar los catalans a son astre e la retirada de la guèrra del rei austríac Carles III, la guèrra dintrèt dins una segonda fasa pas ja internacionala e que plusors istorians coneisson coma la GUèrra dels Catalans, que finiguèt l’an 1715 quora tombèt Malhòrca ( un an apuèi la casuda de Barcelona, l’11 de setembre de 1714).
Lo sètge de la vila – que durèt entre los meses de julhet e de setembre de 1714 – es encara uèi motiu de remembrança per part dels catalans. D’efièch, calguèt enviar fins a 80.000 òmes a Catalonha per finir amb la resisténcia d’aquela brava nacion ( e açò dins un país qu’aviá pas gaire mai d’un milions e miei d’abitants, çò qu’es un soldat per familha, de chifras jamai abans vistes dins la guèrra europèa e mondiala).
A mai dels 40.000 soldats castelhans, occitans e franceses que participèron jos l’autoritat del Duc de Berwick ( qu’èra arribat lo 13 de julhet a Barcelona pr’amor que podián pas la conquistar ) dins lo sètge d’aquela vila, cal soslinhar la preséncia d’una armada pauc comuna per l’epòca : 63 batalhons franceses e occitans, 15 espanhòls, 10 d’autras nacions e pus de 150 pèças d’artilhariá.
Los catalans de Barcelona avián una pichona armada de prèp de 2000 òmes e prèp de 5000 òmes de La Coronela (milicia urbana convocada per aparar la vila), per los afrontar. Totun, l’artilhariá catalana (dirigida per divèrses regiments de Malhòrca) e jos las òrdres del valencian Basset, poguèt ajudar la resisténcia catalana pr’amor qu’avián mai de 250 pèças d’artilhariá e fins a 500 òmes de cavalhariá. Una armada ridicula restacada amb l’armada que voliá prene la vila e que demòstra, d’un vejaire militar, cossí fòrta e brava foguèt la lucha dels catalans que volián pas pèrdre las sieunas libertats politicas.
Una guèrra de trincadas
L’estrategia del Duc de Berwick foguèt totalament desparièra de la del Duc de Populi, que perdèt la fisança de Loís XIV aprés meses de lucha e de pèrdas gigantas sens de resultas. Volguèt començar una guèrra de trincadas per arribar mai prèp de las muralhas de la vila de Barcelona e lors sons baloards.
Maugrat l’avança, lo rei de Castelha, net de Loís XIV, Felip V ( encara uèi rebrembat pels catalans coma un fòl e un tiran) demandèt lo Duc de Berwick destrusir totalament la vila e aucir totes lors abitants aprés pèrdre la paciéncia. Urosament lo Duc de Berwick foguèt un cavalièr e acordèt la pietat darrièra sus aquela vila de braves e empachèt lo pilhatge general.
Aital, lo progrés del bastiment de fins a tres linhas de trincadas (caduna mai prèp que l’autra d elas muralhas de la vila) comencèt de capitar maugrat las grandas pèrdas d’òmes que patissián los franceses, occitans e espanhòls.
Lo 12 d’agost Berwick decidiguèt d’assautar la vila e conquistèt los baloards de Santa Clara e del Portal Nou. Mas los catalans decidiguèron far una contrataca generala e l’enemic foguèt vencut tornarmai. Se Barcelona aviá de tombar o fariá un autre jorn, mas pas pendent agost.
Berwick demandèt de tornar, durant una autra setmana, de bombardar la vila. Los abitants fugiguèron a la platja e foguèt demandat al cap de la flòta que barrava Barcelona, l’amiral de Casse, que bombardèsse ailà los catalans. Aquel, un autre cavalièr, diguèt que jamai aviá vist una causa coma aquela e que solament o fariá se Loís XIV li ordenava per escrich.
Fin finala, los espanhòls e los franceses e occitans comencèron l’assaut aprés sortir lo solelh l’11 de setembre de 1714. La vila semblava perduda mas, maugrat tot, los catalans sortiguèron per aparar lo Baloard de Sant Pere ( ont lo Conselhièr en Cap de la vila, Rafael de Casanova, resistissiá amb la bandièra de Santa Eulàlia e lo pòble catalan), lo Convent de Sant Agustin e lo Palais Reial Nòu. Fins a tres còp avancèt l’armada enemiga sus la vila e fins a tres còps, de soldats, de milicians, d’òmes, de femnas, de pichons e de vielhs podèron los enviar endarrièr. “Finisca la nacion amb de glòria” cridavan los oficièrs del temps que d’autres demandavan un autre esfòrç encara: “Libertat o mòrt ! “.
Las pèrdas d’òmes de l’armada espanhòla e de l’estat francés foguèron terribles. A miègjorn los conselhièrs de la vila s’amassèron per decidir far una autra contrataca o pactar la capitulacion. E foguèt decidit aquò darrièr davant lo perilh real d’assassinat massiu de tota la populacion de la vila se contunhava la batalha.
Felip V volguèt pas cap negociacion. Solament la rendicion incondicionala o la mòrt de totes los abitants de Barcelona. Berwick decidiguèt balhar la libertat als oficièrs e soldats e la vida a las familhas de Barcelona. Se podiá pas res mai far; los catalans, encara, menaçavan, maugrat aver perdut la batalha de tornar a la lucha. E l’armada espanhòla dintrèt en Barcelona un jorn aprés. Catalonha èra finida coma nacion politica mas o lo fach s’èra debanat amb de glòria.
Apuèi venguèt la traïson; los espanhòls arrestèron los oficièrs catalans e los auciguèron o envièron a preson e foguèt publicat en 1716 lo Decret de Nova Planta, una nòva lei qu’annexava Catalonha a Castelha, enebissiá cap d’arma als catalans (tanpauc de cotèls) e proïbissiá la lenga a una de las nacions mas ancianas d’Euròpa.
Aquò es çò qu’encara remembran uèi los catalans. Que foguèron una granda nacion politica pendent l’edat mejana ( amb sons fraires occitans) e que perdèron pas l’independéncia politica fins 1714. Solament la violéncia poguèt alara finir amb son esperit. Poiriá ara atanben Espanha tornar o far ? Pr’amor que dempuèi 1714 los catalans an demandat l’independéncia e los espanhòls totjorn an respondut amb de violéncia. O tornaràn far tornarmai coma en 2017 ? Laissarà Euròpa d’o far ?
Lo rei fòl
Es malisit trobar un pièger rei dins la dinastia dels borbons franceses a l’estat espanhòl que Felip V de Castelha e IV d’Aragon. Aquò pr’amor que patiguèt una malautiá maniatica depressiva (neurastenia) que provoquèt l’escandal dins la cort espanhòla durant tot son long regne ( 1700-1746).
Felip V d’Espanha, lo rei fòl qu’ordenèt la destruccion de la capitala catalan e l’execucion somària de lors abitants a Berwick, èra ja conegut a Versailles abans d’èsser proclamat rei d’Espanha ; una persona qu’aviá patit fòrça pr’amor de la fauta d’amor de sons paires e de son pepin, Loís XIV.
Pendent los sètge de Barcelona patiguèt la mòrt de la sieuna primièra femna Maria Loïsa de Savòia, que maugrat èsser pròcha de la mòrt recebiá las vesitas del rei, un aimant qu’aguèt pas cap de problèma per l’assautar sexualament fins lo darrièr jorn maugrat la grèva malautiá.
Lo caractèr del rei atanben foguèt comentat dins las còrts europèas pr’amor de sa depression e mutisme e fauta de sensibilitat amb d’episòdis que podián demorar de jorns, de setmanas o fins d’annadas. Aital, ordenava tota la cort de far de luchas amb de pichons vaissèls de fusta dins de lacs artificials que i aviá al Retiro ( lo pargue que i aviá al torn del Palais) pendent tota la nuèch pr’amor que podiá pas dormir.
Aprés abdicar en son filh Loís en 1724 pr’amor d’aquesta quita malautiá depressiva aquel tanben moriguèt e foguèt forçat de tornar d’èsser lo rei d’Espanha. Un fach òrre pels europèus qua ja avián vist coma Felip V negava lo Tractat d’Utrecht en 1717 – que li balhèt Catalonha tres ans abans – e qu’aviá entraïnat la guèrra amb totes los païses del continent, tanplan amb l’estat francés.
Urosament per las còrts europèas solament declarèt en aquela segonda epòca la guèrra a Àustria e Anglatèrra. Los mètges diguèron que l’excès de vida sexuala amb la sieuna segonda femna – que de segur se pausèt plan quora moriguèt – e la sieuna malautiá mentala provoquèron la sieuna mòrt en Madrid en 1746. Aquel e pas autre foguèt lo rei fòl que raubèt la libertat als catalans ara fa 304 annadas.
Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
