Descobèrta la segonda exoplaneta mai pròcha de la Tèrra

Es estada descobèrta la segonda exoplaneta mai prèpa de la Tèrra. La planeta, nomentada Barnard b, es situada a solament 6 ans lutz de la nòstra. Sapiéncia ne parlèt amb la còla de scientifics qu’an fach la tròba: Se pensa que i poiriá aver d’aiga jos la sieuna superfícia, e doncas, de vida.

La notícia es arribada solament doas annadas après la descobèrta de Proxima b, una autra planeta similara a la Tèrra que tanben a de condicions per aver de vida, e situada a solament 4,25 ans lutz de la Tèrra.

La tròba es estada facha per l’organizacion europèa ESO, amb mai de 16 païses dins l’organizacion. Los scientifics que i an participat son pus de 40, totes dirigits per Ignasi Ribas, de l’Institut de Sciéncias de l’Espaci de l’estat espanhòl e l’Institut d’Estudis Espacials de Catalonha. Foguèt aqueste institut que confirmèt a la nòstra revista las caracteristicas que pòt aver Barnard b.

Aital, e segon l’Institut d’Estudis Espacial de Catalonha (IEEC), la tròba de la planeta Barnard b, a solament 6 ans lutz de la Tèrra es una plan bona notícia per la sciéncia pr’amor que lo jorn que l’umanitat viatjarà per l’espaci poiriá èsser – amassa amb Proxima b – una de las primièras planetas ont l’òme poiriá s’i arrestar de manièra naturala.

Segon aqueste institut catalan “se pòt pas afirmar totalament qu’es pas possible d’i trobar de vida maugrat que se pensa que i a pas d’aiga sus sa superfícia. Maugrat aquò – çò confirmèt l’IEEC – i a d’exemples de planetas dins lo quite Sistèma Solar que son tròp freds per aver d’aiga sus la superfícia mas que, an d’’oceans jos un prigond jaç de glaç”.

L’estudi fach per trobar aquela exoplaneta, Barnard b, venguèt d’un partenariat entre divèrsas institucions astronomicas mondialas de primièr òrdre coma l’IEEC, lo Centre d’Astrobiologia CAB, los instituts d’Astrofisica d’Andalosia e Canàrias, Calar Alto e de l’UC de Madrid; e lo CSIC. Foguèt un trabalh fòrça complèx pr’amor qu’amassèt de donadas dels darrièrs 20 ans e foguèt, fin finala, una de las campanhas internacionalas d’observacion internacionalas de l’espaci mai importantas jamai fachas en l’istòria d’aquesta sciéncia.

“Foguèt plan complèxe poder trobar Barnard b pr’amor que son estats necessitats divèrses e desparièrs espleches. Pr’amor de la velocitat de l’estela d’aquel sistèma estelar – çò diguèron dempuèi l’IEEC a Sapiéncia – e l’orbita tan pichona d’aquela planeta, Barnard b (1,2m/s), que calguèt la mesurar amb una precision tras qu’exacta. E aquò foguèt una proesa”.

De tecnicas nòvas

Per arribar de descobrir la situacion e existéncia d’aquela exoplaneta (una planeta extrasolara amb una massa màger que la Tèrra mas pus pichona que la de las planetas gigantas de glaç del nòstre sistèma solar, çò es Uranus e neptun) foguèt utilizada una nòva tecnica nomentada Doppler basada en un espleche que cerca de planetas segon los efièchs que provòca la sieuna estela.

A mai, Barnard b foguèt trobat dins los projèctes Red Dots e CARMENES. E sonque foguèt possible de la trobar pr’amor de l’utilizacion de divèrses espleches astronomics de la pus nauta precision de la nòstra planeta.

Los espectrografes HARPS e UVES de l’Observatori Europèu Astral (ESO) foguèron atanben utilizats en aquesta campanha. L’Institut d’Estudis Espacials de Catalonha diguèt a Sapiéncia que lor utilizacion, a mai de la d’autres, foguèt plan importanta. “Es estada una capitada trobar Barnard b – çò afirmèron dempuèi l’IEEC – pr’amor de la combinacion d’esfòrces de força espleches al còp e, de mai, d’estudi d’imatges d’archiu qu’aviam dels darrièrs 20 ans”.

Aital, e dins aquel estudi, desparièrs telescòpis de la Tèrra poguèren aver fins a 800 observacions pendent mai de 20 annadas d’aquel airal de l’espaci. E foguèt atal que podèron situar scientificament l’existéncia de l’exoplaneta Barnard b, lo segond exoplaneta mai prèp de la planeta blava.

Totun, cossí es aquel sistèma solar nomentat Barnard b ? L’Exoplaneta ara trapada es situada pròcha de l’estela Barnard, una estela nana roja qu’a entre 7 e 10 miliards d’annadas, çò es lo doble de vielha que lo Solelh. Segon la còla qu’a fach la descobèrta Barnard b demora 233 jorns per far l’orbita al torn de la sieuna estela e es fòrça prèpa d’aquesta (40% de distància de çò qu’es la Tèrra del Solelh). Pr’aquò es estada descricha coma una planeta freda e escura que poiriá èsser plan a -170 grases. Es dins çò que los scientifics nomenan l’airal ont i pòt aver de vida, maugrat qu’aquesta foguèsse malaisida d’imaginar pels umans.

L’astronòm Guillem Anglada-Escudé, de l’Universitat Queen Mary de Londres e que participèt dins aquel estudi, confirmèt a Sapiéncia que “ se i a de vida en Barnard b de segur qu’es un biais de vida totalament desparièr a la vida que i a en la Tèrra. Solide que lèu poirem aver d’imatges dirèctes d’aquela planeta – çò contunhèt Anglada-Escudé- e poiriam conéisser mai de fachs sus los exoplanetas coma se an d’atmosfèra o pas e qual tipe de planetas son. Uèi lo jorn sabèm fòrça pauc de Barnard b o Proxima b e poiriá èsser que foguèsse una planeta rocassosa granda o una pichona planeta giganta”.

Segon la còla scientifica qu’a fach aquela descobèrta poiriá plan èsser una planeta glaçada pr’amor que recep fòrça pauca energia de la sieuna estela, Barnard, solament 2% que la Tèrra recep del Solelh. Maugrat tot, es dins la region espaciala que los scientifics nomentan “la linha de glaç” çò que vòl dire que de materials coma l’aiga pòdon se solidificar e venir de glaç. Se cre pr’aquò que Barnard b poiriá aver pas d’aiga sus la superfícia. Mas tanpauc se pòt arribar dire que n’i a pas jos la meteissa.

Totun, lo scientific Guillem Anglada-Escudé volguèt soslinhar a la nòstra revista qu’aqueste estudi es fruch de fòrça annadas de trabalh per poder amassar tan de donadas: “Aver tota aquela informacion amb de donadas de pus de 20 annadas – çò diguèt Anglada-Escudé- foguèt pas aisit e la trabalhar encara mens”.

“De mai, e maugrat que l’espectograf HARPS aguèt un ròtle fondamental en la descobèrta de Barnard b, tanben Hires/Keck e CARMENES foguèron clau -. Son los tres espleches mai importants utilizats per detectar Barnard b – çò contunhèt Anglada-Escudé per Sapiéncia -. Mas tanben foguèt de besonh aver encara mai de donadas d’autres telescòpis mai pichons per poder comprene plan las resultas de tot aquel trabalh. Caliá conéisser de primièr cossí èra lo periòde de rotacion de l’estela Barnard e aquò solament venguèt apuèi l’amassada de donadas fotometricas de desparièrs programes fachas pendent los darrièrs ans”. Un trabalh, doncas, gigantas.

De planetas que poirián aver de vida

La cèrca e tròba de planetas que poirián aver de vida – or ont la vida s’i poiriá desvolopar un bèl jorn – es un estudi scientific de mai en mai generalizat los darrièrs tempses pr’amor de la descobèrta de nòvas tecnicas scientificas. La paraula exoplaneta pr’aquò sonque fa referéncia a la massa de la planeta e confirma pas se i an o pas de condicions de vida.

Aital, d’exoplanetas coma Barnard b atanben son celèbres als mejans de comunicacion coma supertèrras – an la sieuna descripcion solament per lors massas sens parlar de temperatura, composicion, orbita, environament o condicions de vida (e Barnard b atanben ne pòt èsser considerada una pr’amor que la sieuna massa fa 3,2 còps la de la Tèrra). Las sòrças generalament son d’acòrd en confirmar qu’an mai de 10 còps la massa de la Tèrra (69% de la massa d’Uranus) coma maximal mas que tanben pòdon èsser solament 0,8 o 1,25 còps lo radi de la planeta blava.
Qualqu’unes scientifics, a despièch d’aquò, dison qu’aqueste biais de planetas aurián a mai d’atmosfèra de superfícias solidas o d’oceans amb una frontièra clara entre un e autre.

Las exoplanetas – lo primièr solament poguèt èsser confirmat scientificament qu’en 1988 – son ja 3874 dins una lista de mai en mai granda dins l’Enciclopèdia de las Planetas Extrasolaras. Es, totun, plan malaisit de los trobar pr’amor que sonque pòdon èsser descobèrts a travèrs d’espleches indirèctes coma los espectrografes – que mesuran la color que laissan lors orbitas en l’espaci – e pas amb d’obervacions dirèctas fachas amb de telescòpis.

Son de planetas que son totjorn en defòra del Sistèma Solar e dins qualqu’unas d’aquestas ja es estada confirmada una atmosfèra – coma en HD 209458 b descobèrt en 2001 -. L’exoplanetologia, tras qu’importanta per la sciéncia astronomica contunha doncas de créisser pr’amor qu’ara los bioastronòms o de scientifics que cercan de vida – que que siá – en d’autras planetas, son ara pus importants que fa 30 annadas.

Un exemple d’aquò ne poiriá èsser la cèrca d’oxigèn en d’autras planetas pr’amor que l’atmosfèra de la Tèrra es la resulta de la fotosintèsi de las plantas aital coma de diferents microorganismes. Aquò, segon la sciéncia, poiriá èsser un senhal de vida en d’exoplanetas e aquò maugrat que pichonas quantitats d’oxigèn pòdon èsser produsidas per d’originas non biologicas. E una de las condicions basicas d’una exoplaneta es èsser dins l’airal ont i pòt aver de vida – pas tròp luenh de la sieuna estela, pas tròp prèp -. Solament aquò balhariá a l’exoplaneta l’escasença d’aver pro pression atmosferica que poguèsse, a mai, suportar d’aiga en la superfícia.

Se i a tròp d’aiga pòdon èsser de planetas d’aiga (ont la vida seriá malaisida en defòra d’aquel gigant ocean planetari mas que poiriá s’i desvolopar dins). Se n’ia pas tròp pòdon èsser d’exoplanetas amb qualqu’unas illas en la superfícia ont atanben s’i poiriá desvolopar de vida. E se i pas d’aiga…

Totun, se trobar una exoplaneta ja es pro malaisit, ne trapar una tan pròcha del Sistèma Solar, coma Barnard b, es encara mai dificil. Pr’aquò cal considerar que la tròba de Barnard b al Sistèma de Barnard, après la descobèrta de Proxima b, es una plan bèla capitada.

La sciéncia, de segur, evolucionarà mai e mai e lèu poirem dire se aquelas exoplanetas an d’atmosfèras o quitament de vida (maugrat que poiriá èsser fòrça diferenta a la que i a uèi en la Tèrra). Tot es una qüestion de temps. E atanben una mòstra de l’esfòrç uman per evolucionar e poder un jorn conquistar l’espaci e d’autras planetas.

Un reportatge de Christian Andreu*

*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.